Hưng Hà hiện có 63 HTX, trong đó có 36 HTX DVNN, với 122.500 xã viên, số vốn sở hữu là 763,846 tỷ đồng; 14 quỹ tín dụng nhân dân có chi nhánh ở 22 xã, thị trấn, gồm 16.756 thành viên, số vốn hoạt động trên 272 tỷ đồng; 13 HTX điện năng, tổng tài sản gần 57 tỷ đồng.

Hình thức tổ chức sản xuất là 1 trong 19 tiêu chí về xây dựng nông thôn mới (NTM), nội dung yêu cầu các xã phải có tổ hợp tác hoặc hợp tác xã (HTX) hoạt động có hiệu quả, tiêu chí này tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp và các HTXDVNN ở Hưng Hà đã cơ bản đáp ứng được. Trước đó, để các HTXDVNN hoạt động có hiệu quả, năm 2011 huyện đã chỉ đạo các xã, thị trấn thực hiện theo Luật HTX; các HTX chuyển đổi đều xác định xã viên là hộ gia đình, kết quả toàn huyện có 61.250 xã viên đại diện cho hộ gia đình, bằng 96,5% so với tổng số hộ trong huyện tham gia HTX. Sau khi chuyển đổi, các HTXDVNN đã dần từng bước đi vào hoạt động nề nếp, khẳng định được vai trò của mình trong xu hướng sản xuất nông nghiệp theo hướng tập trung, hàng hóa.

Cụ thể có 30 HTX xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật thực hiện 3 khâu dịch vụ bắt buộc, gồm dịch vụ thủy nông, bảo vệ thực vật, khoa học kỹ thuật; ngoài thực hiện 3 dịch vụ trên, có 4 HTX thực hiện thêm các khâu dịch vụ khác như trông coi đồng, thú y. Trong quá trình thực hiện các khâu dịch vụ và kinh doanh vật tư nông nghiệp, các HTX đều xác định phục vụ là chính, giúp xã viên  giảm được chi phí đầu vào, tăng giá trị sản phẩm cây trồng, vật nuôi. Ngoài ra, các HTX thường xuyên liên kết với các ngành chức năng, nhà khoa học và các đoàn thể để chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật cho bà con nông dân, như về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, khảo nghiệm các giống cây, con mới. Thông qua các hoạt động của các HTXDVNN đã giúp cho sản xuất nông nghiệp của Hưng Hà chuyển biến khá tịch cực cả về năng suất, giá trị cây trồng, vật nuôi. Hai vụ lúa đã chuyển đổi mạnh sang cấy các loại giống ngắn ngày có năng suất cao, chất lượng khá, như BC15, TBR1, TBR36, N87; vụ đông được mở rộng tối đa diện tích, với cây chủ lực đậu tương và các loại cây rau màu, bầu, bí...

Do đó, trong những năm qua Hưng Hà đã vươn lên trở thành một trong những huyện có năng suất lúa, diện tích trồng cây vụ đông cao nhất tỉnh. Một số HTX DVNN hoạt động khá hiệu quả, như HTX DVNN xã Điệp Nông thường xuyên liên kết với các nhà khoa học, công ty cung ứng giống để xây dựng thành công nhiều vùng sản xuất tập trung; vụ đông được phủ kín cây đậu tương trên đất hai lúa, với diện tích trên 350 ha; hai vụ lúa tập trung vào giống chủ lực BC15, chiếm trên 80% diện tích; đồng thời còn xây dựng được vùng sản xuất đậu tương hè để làm giống cho vụ đông, sản lượng đạt hàng chục tấn/ vụ. Từ sự chủ động và nhanh nhậy trong tiếp thu những tiến bộ khoa học kỹ thuật và xây dựng các mô hình trong sản xuất, cũng như cung ứng vật tư nông nghiệp có hiệu quả, các HTX DVNN ở Hưng Hà đã góp phần không nhỏ vào thực hiện nội dung trong xây dựng NTM, đó là sản xuất phát triển và HTX hoạt động có hiệu quả. Đối với các HTX phi nông nghiệp cũng đã phát huy được hiệu quả kinh doanh của mình, không chỉ làm lợi cho HTX mà còn góp phần không nhỏ đem lại lợi ích của xã viên.

 Trước đây khi chưa có HTX dịch vụ điện năng, các hộ xã viên phải dùng điện giá cao hơn so với giá sàn của Chính phủ do đường dây xuống cấp, quan lý không chặt chẽ… nên hao tổn điện nhiều. Sau khi phân cấp, bàn giao cho các HTX quản lý, khai thác, hệ thống đường điện đã được đầu tư nâng cấp, quản lý chặt chẽ nên hao tổn ít, điện được bán đến tận hộ dân với giá thành thấp hơn so với trước khi chưa có HTX, như HTX điện năng Hùng Dũng. Các quỹ tín dụng nhân dân cũng phát huy được vai trò là “bà đỡ” trong phát triển kinh tể của nhiều hộ gia đình, thông qua cho vay đầu tư làm kinh tế trang trại, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, kinh doanh vật tư nông nghiệp… nhiều hộ đã thoát nghèo, vươn lên làm giầu. Với sự nỗ lực vươn lên của các HTX, hàng năm có từ 80 – 85% HTX hoạt động khá, giỏi góp phần không nhỏ nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, cải thiện cuộc sống cho nhiều hộ gia đình xã viên. Cùng với những kết quả đạt được, thẳng thắn nhìn nhận lại thì các HTX còn nhiều hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới, như chậm phát triển, còn tư tưởng trông chờ hỗ trợ, chưa năng động mở rộng loại hình dịch vụ... Nguyên nhân do một số cán bộ quản lý ở các HTX trình độ năng lực quản lý, điều hành còn yếu, thiếu phương pháp giải quyết công việc, không bắt kịp được nhịp độ hoạt động sôi nổi của nền kinh tế thị trường. Đồng thời quy mô HTX là toàn xã nên khó khăn cho việc quản lý điều hành, trong khi đó lại thiếu vốn đầu tư sản xuất, kinh doanh dịch vụ và chưa đưa ra được các giải pháp khả thi trong sản xuất, kinh doanh.

Để tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, Hưng Hà cần phải dựa trên cơ sở đảm bảo quyền tự chủ của kinh tế hộ, hỗ trợ đắc lực cho kinh tế hộ và trang trại phát triển, gắn với tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Theo đó sẽ tập trung nâng cao chất lượng hoạt động của các HTXDVNN hiện có, đồng thời thành lập thí điểm các tổ hợp tác chuyên sâu theo ngành, lĩnh vực và địa bàn hoạt động… Để làm được điều này, trước mắt Hưng Hà sẽ chỉ đạo các xã tập trung xây dựng thí điểm các cánh đồng mẫu, điểm chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản tập trung theo quy hoạch xây dựng NTM. Qua đây để các cá nhân và hộ gia đình có điều kiện về vốn, khoa học kỹ thuật, kinh nghiệm về liên doanh, liên kết phối hợp với HTX trong sản xuất, kinh doanh. Ngoài ra, Hưng Hà đã kiến nghị với Đảng, Nhà nước cần sửa đổi, bổ sung Luật HTX cho phù hợp với tình hình hiện nay; trong đó cần có chính sách ưu tiên cho các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp vì đây là lĩnh vực có tính đặc thù liên quan đến hầu hết cư dân sinh sống ở nông thôn, đồng thời đây còn là một trong những tiêu chí về xây dựng NTM hiện nay.

                     Nguyên Bình