Cư dân của các làng xưa (nay thuộc xã Tự Tân) sớm có tinh thần đấu tranh cách mạng. Từ năm 1937 - 1940, dưới sự lãnh đạo của đồng chí Phạm Huề Chủy (người làng Phú Lễ, xã Tự Tân, lão thành cách mạng, Bí thư Chi bộ Thư Vũ năm 1939), các phong trào đấu tranh chống địa chủ, phong kiến tay sai và Nhật - Pháp tại địa phương đã diễn ra sôi nổi. Đầu năm 1945, dưới ách áp bức, thống trị tàn bạo của kẻ thù, hơn 1.000 người dân Tự Tân chết đói. Ngày 23 - 25/8/1945, nhiều người dân làng La Điền (Tự Tân) đã theo nhân dân trong huyện kéo đến trụ sở huyện lỵ Thư Trì biểu tình. Ngày 26/8/1945, tại sân đình Phú Lễ, nhân dân đã tập trung mít tinh, tuyên bố xóa bỏ chính quyền cũ, lập chính quyền cách mạng.

Tháng 8/1947, xã Tự Tân được chính thức thành lập từ 4 làng cũ Đại An, Phù Sa, Phú Lễ, La Điền, tên xã Tự Tân mang ý nghĩa là tự mình đổi mới. Ngày 20/11/1947, Chi bộ Tự Tân (tiền thân của Đảng bộ xã Tự Tân ngày nay) ra đời, bắt đầu lãnh đạo, soi sáng con đường cách mạng của địa phương. Năm 1960, Chi bộ phát triển lên thành Đảng bộ. Dưới sự lãnh đạo của Chi bộ, Đảng bộ xã, trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, nhân dân Tự Tân đã đóng góp hàng nghìn tấn lương thực, thực phẩm, tiễn 1.340 thanh niên lên đường nhập ngũ, trong đó 178 người đã anh dũng hy sinh.

Truyền thống cách mạng của quê hương Tự Tân là động lực để cán bộ, đảng viên, nhân dân địa phương vượt khó, đồng sức đồng lòng phát triển kinh tế - xã hội, dựng xây cuộc sống mới. Đồng chí Phạm Tiến Sỹ, Bí thư Đảng ủy xã cho biết: Những năm gần đây, xã chú trọng cơ cấu lại ngành Nông nghiệp, vận động nhân dân đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng cây có giá trị kinh tế cao. Tận dụng lợi thế có quốc lộ 10 chạy qua, Tự Tân tạo điều kiện thu hút đầu tư và phát động nhân dân chuyển dịch sang lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ, thương mại... Toàn xã có 55 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, tạo việc làm cho trên 2.000 lao động; gần 200 hộ phát triển thương mại, dịch vụ. Nhờ đó, năm 2020, thu nhập bình quân đầu người của xã đạt 50,1 triệu đồng. Từ xã nghèo đói xưa, giờ đây tỷ lệ hộ nghèo (không được bảo trợ xã hội) của Tự Tân chỉ còn 0,81%. Xã có 100% hộ dân được sử dụng nước sạch, 95,1% hộ dân tham gia bảo hiểm y tế, 99% số hộ có thiết bị nghe, nhìn, xe máy; nhiều hộ có điều kiện mua sắm ô tô, xây dựng nhà cao tầng, biệt thự. Xã có 91% số hộ, 100% số thôn đạt danh hiệu gia đình, thôn văn hóa.

Song song với phát triển kinh tế, Tự Tân đầu tư mạnh mẽ, thay đổi diện mạo nông thôn. Đồng chí Phạm Quang Tạo, Chủ tịch UBND xã cho biết: Sau khi về đích nông thôn mới (NTM) năm 2015, những năm qua, xã tiếp tục huy động các nguồn lực đầu tư, nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng đích NTM nâng cao. Đến nay đã có 6,3/6,7km đường giao thông trục xã, 4,7/7,8km đường trục thôn đã được xây dựng rãnh thoát nước và trồng hoa, cây cảnh theo tiêu chí NTM nâng cao. 6/9 thôn có nhà văn hóa đạt chuẩn. 96,3% hộ dân có nhà ở, sân vườn, cổng dậu đạt chuẩn. Hiện Tự Tân đã đạt 7/11 tiêu chí NTM nâng cao, đang tiếp tục nỗ lực phấn đấu về đích NTM nâng cao năm 2022.

Chứng kiến sự đổi thay của quê hương, cụ Lại Văn Hiện, 93 tuổi đời, 73 năm tuổi đảng, thôn Phú Lễ Thượng chia sẻ: Tôi thực sự phấn khởi vì được chứng kiến những đổi thay kỳ diệu của quê hương, đất nước. Nhiều lúc tôi cứ ngỡ cuộc sống hiện tại như một giấc mơ. Ngày xưa người dân nghèo đói, khổ cực, còn bây giờ bà con được ăn ngon, mặc đẹp, trẻ em được học hành đầy đủ, làng quê văn minh, đường làng ngõ xóm bê tông sạch sẽ, chẳng khác gì thành thị. Đã từng trải qua cuộc sống đói khổ, lầm than, tôi càng quý trọng, khắc ghi công ơn của Đảng, của cách mạng đã cho chúng tôi cuộc sống bình yên, no ấm.

Đường làng, ngõ xóm ở Tự Tân ngày càng khang trang, sạch đẹp.

Quỳnh Lưu