Từ tháng 4/2009, Nguyên Xá được tỉnh chọn làm điểm xây dựng mô hình nông thôn mới (NTM). Ðó là nhiệm vụ hết sức nặng nề và cũng rất tự hào, đòi hỏi Ðảng bộ, chính quyền, nhân dân phải đoàn kết, nêu cao tinh thần trách nhiệm, nỗ lực phấn đấu hết mình. Sau 4 năm thực hiện xây dựng NTM, đời sống kinh tế, văn hóa - xã hội của Nguyên Xá đã có nhiều đổi thay tích cực. Diện mạo nông thôn mới đang dần hiện hữu, đường làng ngõ xóm phong quang sạch đẹp, sản xuất nông nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, cuộc sống của người dân được cải thiện.

Ðến nay, Nguyên Xá đã hoàn thành 16/19 tiêu chí. Trong quá trình xây dựng NTM, cấp ủy, chính quyền, đoàn thể thường xuyên quan tâm, đẩy mạnh công tác tuyên truyền về ý nghĩa, mục đích và lợi ích của chương trình để nhân dân hưởng ứng, tích cực đóng góp công sức đẩy nhanh tiến độ thực hiện các tiêu chí; coi xây dựng nông thôn mới là một trong những nhiệm vụ then chốt nhằm nâng cao vai trò lãnh đạo, sức chiến đấu của Ðảng, tập hợp sức mạnh toàn dân góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị đề ra. Nhiều hộ dân đã tự nguyện hiến đất để có mặt bằng xây dựng các công trình hạ tầng như đường giao thông, công trình văn hóa. Các hộ dân trong xã đã tự nguyện hiến 120.000 m2 đất ruộng, 11991 m2 đất ở để mở rộng các tuyến đường giao thông; đóng góp 6.000 ngày công làm đường giao thông, thủy lợi nội đồng và 3 tỷ 661 triệu đồng để xây dựng các hạng mục công trình hạ tầng.

Trên cơ sở nguồn vốn được hỗ trợ kết hợp với vốn đối ứng của địa phương, Nguyên Xá đã đầu tư xây dựng đồng bộ hệ thống thủy lợi nội đồng, 2 trường mầm non, Trạm Y tế, hạ tầng điện, đường trục xã, hoàn thiện nhà máy nước sạch và khu xử lý rác tập trung theo quy hoạch... Ðặc biệt, xã đã hoàn thành 2 tiêu chí khó là cơ cấu lao động và hình thức tổ chức sản xuất. Một trong những biện pháp giảm tỷ lệ lao động trong nông nghiệp đó là phát triển CN-TTCN bằng cách tạo ra cơ chế thuận lợi, thông thoáng khuyến khích phát triển nghề và làng nghề; kêu gọi các doanh nghiệp vừa và nhỏ đầu tư vào địa phương như: may, chế biến gỗ...Toàn xã có 3.170 người trong độ tuổi lao động thì 1.990 lao động thu nhập chính từ sản xuất CN-TTCN.  Khi tỷ lệ lao động trong nông nghiệp xuống còn 25%, Ðảng bộ, chính quyền đã lãnh đạo nông dân thay đổi phương thức thâm canh như dồn điền đổi thửa tạo ra những mảnh ruộng có diện tích lớn, cơ giới hóa, quy vùng và tổ chức sản xuất trên những cánh đồng mẫu, đưa giống cây trồng có giá trị kinh tế cao vào sản xuất. Ðến nay Nguyên Xá đã quy hoạch được 2 cánh đồng mẫu, luân canh gối vụ cho giá trị cao trên một đơn vị diện tích canh tác.

Ðồng chí Hoàng Văn Khảng, Chủ tịch UBND xã cho biết: Tổng nguồn vốn thực hiện đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng nông thôn mới toàn xã đến tháng 3/2013 đạt 91 tỷ 013 triệu đồng, trong đó ngân sách tỉnh hỗ trợ 32 tỷ 143 triệu đồng, ngân sách huyện 363 triệu đồng, vốn trái phiếu Chính phủ 1 tỷ 100 triệu đồng, vốn lồng ghép (dự án điện và nước sạch) 13 tỷ 900 triệu đồng, các doanh nghiệp hỗ trợ 414 triệu đồng, ngân sách xã 39 tỷ 522 triệu đồng và nhân dân đóng góp 3 tỷ 661 triệu đồng.

Hiện tại, một số tiêu chí đang dần hoàn thiện như giao thông (đường trục thôn, đường trục xã, đường trục chính nội đồng); cơ sở vật chất văn hóa (khu văn hóa thể thao trung tâm); văn hóa. Những tháng còn lại của năm 2013, Nguyên Xá tiếp tục vận động nhân dân hiến đất, đóng góp kinh phí; quy hoạch một số diện tích đất theo Quyết định 372 để đấu giá. Theo tính toán, để hoàn thiện 7 tuyến giao thông trục chính nội đồng, 7 nhánh cấp 1, 1 tuyến đường trục thôn, 2 tuyến đường trục xã, khu nhà văn hóa và sân vận động trung tâm, Nguyên Xá cần sự hỗ trợ kinh phí của tỉnh số tiền 9 tỷ 600 triệu đồng cùng vốn đối ứng ngân sách xã và nhân dân đóng góp. Trong đó, ưu tiên nguồn lực đầu tư xây dựng giao thông nội đồng, các tuyến đường trục thôn.

Bài, ảnh:  Mạnh Thắng