Sản xuất nông nghiệp hiện đang đối mặt với rất nhiều khó khăn thách thức. Hệ lụy của  biến đổi khí hậu kéo theo những thay đổi của hệ sinh thái khiến sâu bệnh phát sinh và có nhiều biểu hiện phức tạp. Trong đó, bệnh lùn sọc đen (LSĐ) là đối tượng mới và gây nhiều thiệt hại cho nông nghiệp ở Thái Bình nói riêng và nhiều tỉnh khác nói chung. Vì vậy, vấn đề được đặt ra là: làm thế nào và làm gì để chủ động ứng phó với bệnh LSĐ trên lúa nhằm ổn định năng suất cây trồng và bảo vệ được môi trường sinh thái?

Để xử lý bệnh LSĐ cần tổng thể các biện pháp, ngoài biện pháp về chọn tạo giống, việc nghiên cứu ứng dụng các quy trình công nghệ cải tiến nhằm góp phần giải quyết các rào cản nói trên là vô cùng quan trọng và cần thiết. Đề tài “Nghiên cứu ứng dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao khả năng chống chịu của cây lúa nhằm ngăn chặn và giảm thiểu nguy cơ thiệt hại do bệnh lùn sọc đen hại lúa tại Thái Bình” của Trung tâm Khảo nghiệm, khuyến nông, khuyến ngư được tiến hành với những nội dung: Đánh giá ảnh hưởng của các loại thuốc xử lý hạt giống trước gieo đến sức sinh trưởng của cây mạ, khả năng hạn chế của thuốc xử lý với rầy; nghiên cứu áp dụng công nghệ gieo sạ hàng, cấy cải tiến theo “Hiệu ứng hàng biên” hàng rộng - hàng hẹp; điều tra, đánh giá ảnh hưởng của thời vụ đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của lúa gieo sạ hàng; áp dụng quy trình canh tác và quản lý tổng hợp cây trồng; tìm một giống lúa mới (lúa lai, lúa thuần) có năng suất, chống chịu tốt với sâu bệnh hại.

Đề tài đã tổ chức 6 lớp chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ tiên tiến trên cho trên 600 lượt hộ nông dân các vùng xây dựng mô hình hiểu và thực hiện đúng quy trình. Ngoài ra, còn mở trên 50 lớp theo các chương trình liên kết của các địa phương, hội phụ nữ, hội nông dân sau khi tham quan mô hình. Có thể nói, Đề tài đã góp phần không nhỏ trong việc mang lại hiệu quả kinh tế và giúp ngăn chặn, giảm thiểu nguy cơ thiệt hại do bệnh LSĐ cho người nông dân yên tâm sản xuất.

Bà Đoàn Thị Kim Tứ, Phó Giám đốc Trung tâm Khảo nghiệm, khuyến nông, khuyến ngư Thái Bình cho biết: Đề tài “Nghiên cứu ứng dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao khả năng chống chịu của cây lúa nhằm ngăn chặn và giảm thiểu nguy cơ thiệt hại do bệnh LSĐ hại lúa tại Thái Bình” chỉ là một trong số rất nhiều đề tài, giải pháp của Trung tâm có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần tạo sức bật cho sự phát triển nông nghiệp của tỉnh. Theo bà Tứ, để Thái Bình trở thành tỉnh nông thôn mới có nền sản xuất nông nghiệp hiện đại theo hướng sản xuất hàng hóa, mục tiêu đặt ra trong giai đoạn tới cho ngành nông nghiệp Thái Bình là phải phát triển bền vững. Vì vậy, công tác nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ là nhiệm vụ được Trung tâm luôn đặt lên hàng đầu.

Là tỉnh nông nghiệp, nhưng có thể thấy sức cạnh tranh của nông sản Thái Bình thời gian qua vẫn còn thấp, việc tuyên truyền, vận động nông dân tiếp thu ứng dụng khoa học kỹ thuật, nhân rộng các mô hình sản xuất có hiệu quả còn gặp nhiều khó khăn. Trước thực trạng đó, Trung tâm đã phối hợp mở trên 300 lớp tập huấn cho hơn 30.000 hộ nông dân trong tỉnh. Ngoài ra, còn tổ chức bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ khuyến nông và kỹ thuật chuyên ngành cho đội ngũ khuyến nông viên, triển khai đào tạo về thực hiện chăn nuôi lợn, gà an toàn cho đội ngũ cán bộ thú y của tỉnh. Là một trong những điểm khảo nghiệm trong hệ thống khảo nghiệm quốc gia, Trung tâm đã phối hợp thu thập, khảo nghiệm gần 500  giống lúa.

Kết quả khảo nghiệm bước đầu chọn lọc được một số giống có triển vọng như: lúa thuần BG6, ĐT37, Hưng Dân; lúa lai ZZD001, Thiên ưu 1, Kim Trác 99... Trung tâm cũng khảo nghiệm tập đoàn giống ngô gồm 170 giống và bước đầu đánh giá được một số giống có năng suất cao như: SB11 – 6, SB11 – 5, B909, Đường lai 20, NL77A...; khảo nghiệm 5 giống đậu tương và 3 giống lạc mới, sưu tầm chọn lọc bộ giống khoai lang gồm 17 giống để đánh giá và đưa vào sản xuất.

Bằng nguồn kinh phí khuyến nông của Trung ương và địa phương, thời gian qua Trung tâm đã  xây dựng 46 mô hình trình diễn tại các địa phương trong tỉnh. Trong đó, 25 mô hình trồng trọt, 8 mô hình chăn nuôi, 9 mô hình nuôi trồng thủy sản, 1 mô hình công nghệ cao, 1 mô hình tổ hợp tác xã sản xuất muối sạch và 2 mô hình sử dụng mạ khay, cấy bằng máy. Điển hình như mô hình thâm canh cá rô đầu vuông, cá rô phi đơn tính; mô hình sản xuất muối áp dụng công nghệ mới tại  xã Thụy Hải (Thái Thụy)... Việc ứng dụng các mô hình khoa học công nghệ vào sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và nuôi trồng thủy sản bước đầu đạt kết quả tốt. Trong lĩnh vực công nghệ sinh học, đội ngũ cán bộ Trung tâm đã nghiên cứu, sản xuất thành công củ giống khoai tây siêu nguyên chủng bằng công nghệ khí canh, góp phần mở ra hướng mới trong việc giải quyết vấn đề giống khoai tây sạch bệnh đáp ứng nhu cầu sản xuất khoai tây trong tỉnh.

Phát huy những kết quả đạt được, hiện nay Trung tâm Khảo nghiệm, khuyến nông, khuyến ngư Thái Bình đang tiếp tục thu thập, khảo nghiệm, tuyển chọn các giống lúa, cây màu, con giống có giá trị kinh tế cao để bổ sung vào cơ cấu giống cây trồng, vật nuôi nhằm tăng giá trị sản xuất cho người nông dân; khảo nghiệm một số loại phân bón có tác dụng tốt và thân thiện với môi trường; nhân rộng các mô hình cho hiệu quả kinh tế cao, đồng thời phối hợp tổ chức chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người nông dân áp dụng vào sản xuất, góp phần xây dựng nông thôn mới, tạo cơ hội cho người nông dân vươn lên thoát nghèo, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương của mình.

 Ngọc Mai