Theo báo cáo của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nhờ đa dạng hóa công tác tuyên truyền Nghị quyết số 02-NQ/TU của Ban Chấp hành Ðảng bộ tỉnh về “Xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011 - 2015, định hướng đến năm 2020” và Quyết định số 17 của UBND tỉnh quy định việc thực hiện nếp sống văn hóa trên địa bàn tỉnh, năm 2013, toàn tỉnh có 78,5% gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa (tăng 2% so với năm trước). Nhiều gia đình đã hiến đất, ủng hộ tiền của, góp công xây dựng một số công trình hạ tầng kinh tế - xã hội, đường giao thông liên thôn, liên xã, kênh mương và đường giao thông nội đồng. Trên địa bàn tỉnh hiện có 756 thôn (làng) đạt danh hiệu thôn (làng) văn hóa (đạt tỷ lệ 54%); có 20% số xã, phường đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới. Ở một số địa phương, các thiết chế văn hóa được nâng cấp và đầu tư xây mới góp phần phục vụ công tác tuyên truyền nhiệm vụ chính trị - xã hội tại cơ sở, đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa, văn nghệ, vui chơi, giải trí của nhân dân.

Tuy nhiên, trong công tác xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới, việc thực hiện tiêu chí số 6 về cơ sở vật chất văn hóa ở nhiều địa phương chưa đồng đều, nhiều huyện đạt kết quả thấp. Tính đến tháng 3/2014, toàn tỉnh có 1.095/1.599 thôn có nhà văn hóa (đạt tỷ lệ 68,5%); 1.013/1.599 thôn có khu thể thao (đạt tỷ lệ 63,4%). Như vậy, trên địa bàn tỉnh hiện nay 504 thôn chưa có nhà văn hóa và 586 thôn chưa có khu thể thao. Ðể có nơi hội họp, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, các thôn  đã tận dụng đình làng, nhà trẻ, nhà kho nhưng điều đáng nói là phần lớn các nhà kho, nhà trẻ, đình làng đang được sử dụng ở các thôn khá chật chội, không có các trang thiết bị hiện đại dẫn đến hạn chế việc tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ của nhân dân. Ngoài ra, hệ thống nhà văn hóa xã ở nhiều nơi đã được xây dựng nhưng chưa đạt chuẩn theo quy hoạch nông thôn mới, vẫn còn có những xã chưa có nhà văn hóa xã như: An Cầu (Quỳnh Phụ); Hòa Bình, Chi Lăng, Tân Tiến (Hưng Hà); Thái Hồng, Thái Thuần, Thái Thành, Thái Nguyên, Thái Thượng (Thái Thụy). Nhiều xã có nhà văn hóa xã nhưng chưa có khu thể thao và công trình phụ trợ kèm theo. Hệ thống thư viện cấp xã còn nghèo nàn, đa số là các tủ sách pháp luật, số lượng sách ít và chưa duy trì văn hóa đọc tại cơ sở.

Song song với việc thực hiện tiêu chí số 6, kết quả thực hiện tiêu chí số 16 về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới chưa thực sự bền vững.  Số lượng gia đình văn hóa tăng qua các năm nhưng đạo đức xã hội có biểu hiện xuống cấp nhất là bộ phận thanh niên, tội phạm vị thành niên có biểu hiện gia tăng, nếp sống gia đình truyền thống có nguy cơ bị mai một. Một số thôn (làng) đạt danh hiệu thôn (làng) văn hóa nhưng không giữ vững qua các năm. Một số xã không có thôn (làng) văn hóa. Công tác xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới; phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị  bước đầu được triển khai thực hiện nên số lượng xã đạt chuẩn còn thấp. Trong việc cưới vẫn còn hiện tượng cưới 2 lần, cưới vào 1 - 2 giờ đêm để được giờ tốt, vi phạm Luật Giao thông đường bộ. Trong việc tang, số lượng nghĩa trang được quy hoạch theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới chưa nhiều.  Tại một số lễ hội, tình trạng lưu hành ấn phẩm không được phép xuất bản, việc xả rác, đốt vàng mã, giấy tiền vẫn còn khá phổ biến. Ô nhiễm môi trường nhất là ở các làng nghề vẫn đang là vấn đề nan giải, chưa được giải quyết có hệ thống.

Ðể tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc góp phần hoàn thành các tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới, trước hết người đứng đầu các cấp ủy đảng, chính quyền cần nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của cá nhân trong việc lãnh đạo, chỉ đạo nhân dân thực hiện xây dựng nông thôn mới từ đó có kế hoạch phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tại địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền các văn bản của Ðảng, Nhà nước liên quan đến xây dựng đời sống văn hóa trong cộng đồng dân cư nhất là Quyết định số 17 của UBND tỉnh đến các tầng lớp nhân dân nhằm tạo ra sức mạnh đại đoàn kết toàn dân thúc đẩy phong trào xây dựng nông thôn mới tại cơ sở.

Vũ Hường