Ngay từ cuối năm 2009, các sở, ngành đã tham mưu, đề xuất tỉnh chọn 8 xã làm điểm xây dựng NTM. Ngày 25/9/2009, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 2285/QĐ-UBND phê duyệt Đề án quy hoạch xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh và triển khai thí điểm ở 8 xã. Năm 2011, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 02-NQ/TU về xây dựng NTM giai đoạn 2011 - 2015, định hướng đến năm 2020; UBND tỉnh ban hành Đề án xây dựng NTM của tỉnh, chính thức phát động phong trào thi đua "Chung sức xây dựng nông thôn mới" trên địa bàn toàn tỉnh nhằm huy động mọi nguồn lực, vận động các tầng lớp nhân dân tham gia. Với các giải pháp sáng tạo, những cơ chế, chính sách hỗ trợ phù hợp, linh hoạt, khơi dậy sự đồng thuận, phát huy vai trò tự chủ của nhân dân, xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Đến nay, toàn tỉnh có 85 xã đạt chuẩn quốc gia về NTM, các xã còn lại đạt từ 8 tiêu chí trở lên, bình quân đạt 15 tiêu chí/xã, tăng 9,5 tiêu chí/xã so với năm 2010. Hết năm 2015, toàn tỉnh phấn đấu có 165 xã (62,7%) đạt chuẩn quốc gia về NTM. Kết quả này đã vượt mục tiêu số xã đạt chuẩn NTM và hoàn thành sớm 1 năm so với mục tiêu Nghị quyết số 02 đề ra. Từ kết quả tích cực ấy, nhiều kinh nghiệm quý được rút ra, trong đó phải khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của cấp ủy, chính quyền, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận, tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân; ý thức trách nhiệm của người đứng đầu; công tác kiểm tra, đôn đốc, giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong quản lý và xây dựng kết cấu hạ tầng NTM. Tuyên truyền cũng là một trong những yếu tố tiên quyết làm nên thành công của chương trình xây dựng NTM. Từ tỉnh đến cơ sở đã có nhiều cách làm đa dạng, phong phú: biên soạn tài liệu hỏi - đáp, tập huấn, các cơ quan thông tin mở chuyên trang, tổ chức tọa đàm, đối thoại về xây dựng NTM; các địa phương viết bài tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh, kẻ vẽ pa nô, khẩu hiệu, tổ chức hội nghị, tập huấn..., qua đó đã góp phần nâng cao nhận thức, tạo sự đồng tình, hưởng ứng và tích cực tham gia xây dựng NTM của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.

Trong 85 xã đạt chuẩn quốc gia về NTM có nhiều xã không nằm trong diện xã điểm của tỉnh, của huyện nhưng nhờ phát huy tính chủ động, sáng tạo, xây dựng kế hoạch với lộ trình thực hiện phù hợp, phát huy tốt quy chế dân chủ nên đã trở thành điểm sáng xây dựng NTM. Thụy Văn (Thái Thụy) là một trong những điển hình. Là xã thuần nông, để về đích NTM trong năm 2013, Thụy Văn xác định xây dựng NTM "không nóng vội, không vì thành tích mà chỉ có một động cơ duy nhất là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, theo chủ trương của Đảng, Nhà nước". Nhiệm vụ đầu tiên là ưu tiên cho công trình giao thông thủy lợi nội đồng để tạo vùng sản xuất tập trung nhằm giảm chi phí sản xuất, tăng giá trị thu nhập và giải phóng sức lao động của người dân. Mọi công việc từ lớn tới nhỏ đều được đưa ra bàn bạc công khai, dân chủ, lấy ý kiến người dân, xây dựng NTM phải làm từ đồng làm về, làm từ ngõ xóm làm ra, sau cùng mới đến công sở, chú trọng các công trình phúc lợi công cộng. Cũng như Thụy Văn, Thụy Phúc (Thái Thụy) tuy không phải xã điểm nhưng đã trở thành mô hình điểm để nhân ra diện rộng. Phát huy dân chủ, huy động nội lực cùng nhiều cách làm sáng tạo, không trông chờ, ỷ lại, Thụy Phúc đã hoàn thành xây dựng NTM năm 2013, mặc dù chỉ được đầu tư 10 tỷ đồng.

Để phát huy nội lực trong dân, đưa xây dựng NTM trở thành phong trào rộng khắp phải kể đến sự hoàn thiện, đồng bộ và linh hoạt của các cơ chế, chính sách. Từ Quyết định số 09/2011/QĐ-UBND ngày 16/8/2011, Quyết định số 02/2013/QĐ-UBND ngày 7/2/2013 đến Quyết định số 19/2013/QĐ-UBND ngày 7/11/2013 của UBND tỉnh đã huy động được thực chất nội lực của người dân, những cách làm sáng tạo ở các địa phương. Cơ chế hỗ trợ đúng, trúng lòng dân ấy được minh chứng qua khối lượng các công trình hạ tầng cơ sở được đầu tư, xây dựng, riêng năm 2014 ước bằng 3 lần khối lượng các công trình xây dựng trong 3 năm 2011, 2012, 2013 cộng lại. Trên 760.000 tấn xi măng hỗ trợ đã làm nên diện mạo mới cho nhiều làng quê, nhiều công trình hạ tầng được xây dựng khang trang, phục vụ nhu cầu của người dân. Sự minh bạch, công khai mức hỗ trợ đã tạo đà cho nhiều xã chủ động huy động nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng, đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM, nhiều xã đã hoàn thành 19 tiêu chí trước kế hoạch.

Sau gần 5 năm xây dựng NTM, nhận thức của người dân về ý nghĩa, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng NTM được nâng lên, diện mạo nông thôn có nhiều chuyển biến tích cực; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội cơ bản đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống nhân dân. Nhiều mô hình phát triển sản xuất có hiệu quả đã hình thành, góp phần tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

Lưu Ngần