Phát huy dân chủ

Khi các địa phương bắt tay vào xây dựng nông thôn mới (NTM), một số cá nhân có ý kiến cho rằng việc này có thể sẽ dẫn đến mất ổn định tình hình nông thôn như năm 1997. Bởi nhiều tiêu chí NTM liên quan đến tài chính, quản lý kinh tế, đấu giá quyền sử dụng đất, quyết toán các công trình xây dựng cơ bản, huy động sức dân…, nếu không có biện pháp quản lý, cách làm sẽ dẫn đến tiêu cực. Tuy nhiên, những băn khoăn của một số cá nhân về việc này được giải tỏa bởi ngay khi triển khai xây dựng các mô hình điểm và triển khai thực hiện đồng loạt ở các xã, tỉnh xác định để thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, việc vận dụng các nguyên tắc, quy chế thực hiện dân chủ ở cấp xã là vấn đề có ý nghĩa then chốt. Nghị quyết số 02-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa XVIII) về xây dựng NTM giai đoạn 2011 - 2015, định hướng đến năm 2020 xác định rõ quan điểm đây là việc làm vừa mang tính cấp bách vừa có ý nghĩa chiến lược, lâu dài; là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó người dân là chủ thể trực tiếp… Đồng thời, UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo các địa phương việc huy động đóng góp của người dân phải được bàn bạc dân chủ, được sự đồng tình, nhất trí của người dân; tuyệt đối không được yêu cầu đóng góp bắt buộc, quá sức dân. Theo đó, chính quyền cấp xã đã chú trọng phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong xây dựng NTM. Các nội dung được chính quyền các địa phương đưa ra để lấy ý kiến của nhân dân như quy mô, phương án quy hoạch, giải pháp tổ chức sản xuất, mạng lưới hạ tầng kỹ thuật, giải phóng mặt bằng, giải pháp huy động nguồn lực… Ông Nguyễn Trường Ca, Bí thư Đảng ủy xã Thụy Phúc (Thái Thụy) cho biết: Thụy Phúc xác định ngay từ đầu nhân dân là chủ thể trong xây dựng NTM, do đó, mọi công việc đều được thực hiện công khai để dân bàn, dân làm, dân kiểm tra. Toàn xã đã thành lập 36 tổ dân cư (trung bình 40 - 50 hộ/tổ), mỗi tổ tự tổ chức họp, bầu ra tổ trưởng chịu trách nhiệm điều hành và bàn kế hoạch làm đường giao thông nông thôn, thủy lợi nội đồng…, quy định mức đóng góp. Cách làm của Thụy Phúc không chỉ phát huy quyền làm chủ của nhân dân mà còn huy động được các nguồn lực hoàn thành xây dựng NTM trong thời gian ngắn, là một trong những xã đầu tiên của tỉnh về đích NTM.

Khi các xã được UBND tỉnh ban hành quyết định công nhận đạt chuẩn quốc gia về NTM phải thực hiện quy trình, thủ tục đánh giá không chỉ của các cấp, ngành mà còn phải tổ chức họp công khai việc đánh giá các tiêu chí để người dân tham gia đóng góp ý kiến đạt hay không đạt. Ông Nguyễn Xuân Dương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chánh Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh cho biết: Quyết định số 04/2015/QĐ-UBND của UBND tỉnh ban hành quy định đánh giá và xét công nhận xã, huyện đạt chuẩn NTM trên địa bàn tỉnh đã quy định cụ thể, chi tiết việc đánh giá từng tiêu chí, do đó các xã được tỉnh công nhận đạt chuẩn quốc gia về NTM đều sát thực tế. Bởi các tiêu chí NTM đều liên quan đến chính cuộc sống của người dân nên khi xã muốn chạy theo thành tích mà đánh giá các tiêu chí không đúng thì chính những người dân ở địa phương đó sẽ không đồng tình. Kể cả các xã đã về đích NTM cũng phải thường xuyên giữ vững và xây dựng các tiêu chí ngày một tốt hơn, bởi theo Quyết định số 04 của UBND tỉnh thì sau 5 năm (kể từ ngày có quyết định công nhận) tỉnh sẽ đánh giá, xét công nhận lại huyện, xã đạt chuẩn quốc gia về NTM. Với sự chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của tỉnh, các cấp, các ngành nên chủ thể của người dân được phát huy, nhân dân đồng thuận thực hiện, không xảy ra khiếu nại, tố cáo, đồng thời đẩy nhanh được tiến độ xây dựng NTM.

Nhanh nhưng không nóng vội

Quan điểm chỉ đạo của tỉnh là xây dựng NTM phải thực hiện đồng bộ trên cơ sở kế thừa và phát triển, có bước đi vững chắc, lộ trình phù hợp với đặc điểm của từng địa phương. Do đó, các địa phương khi triển khai thực hiện xây dựng NTM đều có những cách làm sáng tạo, đặc thù riêng, không chạy theo thành tích mà được tiêu chí nào chắc tiêu chí đó, hiệu quả của các tiêu chí phải rõ nét sau khi về đích NTM. Năm 2013, mặc dù Hưng Hà là một trong những huyện có số xã đạt chuẩn NTM thấp nhất tỉnh (1 xã), song đến hết năm 2015 lại là huyện dẫn đầu tỉnh về xây dựng NTM. Theo cách làm của Hưng Hà, phong trào xây dựng NTM phải được thực hiện đồng đều ở tất cả các xã, không nóng vội, bước đầu có ít xã đạt 19/19 tiêu chí nhưng khi về đích NTM cơ bản là đồng loạt. Đến hết năm 2014, toàn huyện có 14 xã được tỉnh cấp bằng công nhận xã đạt chuẩn quốc gia về NTM. Qua đánh giá của Hội đồng xét công nhận xã NTM tỉnh họp ngày 7/1/2016, Hưng Hà có thêm 11 xã hoàn thành xây dựng NTM và được Ban Chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh thống nhất trình UBND tỉnh đề nghị trung ương xem xét công nhận Hưng Hà đạt huyện NTM. Ông Nguyễn Hồng Chuyên, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Huyện ủy Hưng Hà cho biết: Để thực hiện mục tiêu sớm trở thành huyện NTM, Hưng Hà yêu cầu các xã đã về đích NTM phải bảo đảm sự phát triển bền vững, không ngừng nâng cao chất lượng các tiêu chí, đẩy mạnh phát triển sản xuất, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân. Đối với các xã đăng ký về đích NTM năm 2015 thường xuyên rà soát, đánh giá đúng thực trạng và có giải pháp thực hiện cụ thể từng tiểu mục, từng tiêu chí; lập kế hoạch tiến độ thời gian, bố trí nguồn lực, phân công cán bộ phụ trách để hoàn thành 19/19 tiêu chí NTM trong thời gian sớm nhất.

Người dân xã Đông Thọ (thành phố Thái Bình) tự nguyện phá dỡ tường bao, hiến đất làm đường giao thông.

Hay như ở Đông Hưng, tiến độ xây dựng NTM khá nhanh nhưng mọi công việc đều có bước đi vững chắc, các xã về đích phải bảo đảm nguyên tắc nợ công ít, không huy động quá sức dân. Ông Nguyễn Tiến Hưng, Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện cho biết: Đến tháng 11/2015, Đông Hưng có 14 xã đạt chuẩn quốc gia về NTM; năm 2015 có 10 xã đăng ký về đích NTM. Trong xây dựng NTM, huyện thường xuyên chỉ đạo các xã không để nợ đọng xây dựng cơ bản kéo dài và không huy động quá sức dân hoặc đánh giá các tiêu chí không đúng thực chất, nếu xã nào để xảy ra những việc này thì người đứng đầu phải chịu trách nhiệm, xử lý kỷ luật nghiêm.

Cũng như nhiều địa phương khác trong tỉnh, Vũ Lễ (Kiến Xương) đăng ký về đích NTM trong năm 2015. Trong quá trình triển khai xây dựng NTM, xã đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, đồng thời tạo sự đồng thuận của nhân dân tích cực tham gia. Ông Phạm Bá Hoành, Chủ tịch UBND xã cho biết: Đến nay, Vũ Lễ đã hoàn thành 19/19 tiêu chí NTM. Để đạt được kết quả này, trong quá trình xây dựng NTM, xã đã triển khai thực hiện đồng bộ tất cả các lĩnh vực, nhất là những nội dung xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của nhân dân, đầu tư xây dựng có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên những nhu cầu cấp bách, chính đáng của người dân. Mọi công việc đều mở rộng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, bảo đảm thực hiện các tiêu chí NTM có chất lượng, không chạy theo thành tích; phát triển sản xuất nông nghiệp song hành với phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ, bảo đảm môi trường sinh thái.

Theo quan điểm chỉ đạo của tỉnh, xây dựng NTM người dân là chủ thể, trên tinh thần “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân hưởng lợi”, do đó, những băn khoăn, hoài nghi về huy động quá sức dân, thiếu minh bạch trong đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở các địa phương được người dân hiểu đúng, tích cực chung sức xây dựng NTM. Từ những “hạt giống gieo mầm” NTM như Thanh Tân, Quỳnh Minh, Hồng Minh… đã lan tỏa sâu rộng, tạo thành phong trào thi đua sôi nổi ở khắp các địa phương trong tỉnh để nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.

(Còn nữa)

Nhóm phóng viên