Các nội dung, của chương trình xây dựng NTM ở các tỉnh nói chung và Thái Bình nói riêng đều phải hướng tới mục tiêu thực hiện 19 tiêu chí mà Thủ tướng Chính phủ đã ban hành. Đây còn là căn cứ chỉ đạo và đánh giá kết quả thực hiện xây dựng NTM của các địa phương trong từng thời kỳ; đánh giá công nhận xã, huyện, tỉnh đạt NTM; đánh giá trách nhiệm của các cấp uỷ Đảng, chính quyền trong thực hiện xây dựng NTM.

Ngay khi Nghị quyết số 26-NQ/TW được ban hành, Thái Bình đã bắt tay ngay vào triển khai thực hiện, bước đầu  chọn 8 xã làm thí điểm, đến nay đã triển khai ở 100% xã về xây dựng NTM. Trong quá trình triển khai thực hiện, tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành hướng dẫn cơ sở bám sát Bộ tiêu chí làm căn cứ, chuẩn mực để các xã lập kế hoạch phấn đấu đạt 19 tiêu chí NTM. Để cán bộ, đảng viên và nhân dân nắm rõ hơn về 19 tiêu chí mà các xã phải thực hiện trong xây dựng NTM, Báo Thái Bình xin giới thiệu toàn bộ các tiêu chí này (áp dụng cho các tỉnh Đồng bằng sông Hồng), gồm:

   1.  Quy hoạch và thực hiện quy hoạch: Quy hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hoá, CN-TTCN, dịch vụ; quy hoạch phát triển hạ tầng kinh tế – xã hội- môi trường theo chuẩn mới; quy hoạch phát triển các khu dân cư mới và chỉnh trang các khu dân cư hiện có theo hướng văn minh, bảo tồn được bản sắc văn hoá tốt đẹp.

2. Giao thông: 100% đường trục xã, liên xã được nhựa hoá hoặc bê tông hoá đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của Bộ Giao thông vận tải (GTVT); 100% đường trục thôn, xóm được cứng hoá đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của Bộ GTVT; 100% đường ngõ, xóm được cứng hoá, không lầy lội vào mùa mưa; 100% đường trục chính nội đồng được cứng hoá, xe cơ giới đi lại thuận tiện.

3. Thuỷ lợi: Hệ thống thuỷ lợi cơ bản đáp ứng yêu cầu sản xuất và dân sinh; 85% kênh mương do xã quản lý được kiên cố hoá.

4. Điện: Hệ thống điện đảm bảo yêu cầu kỹ thuật của ngành điện; 99% số hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn từ các nguồn.

5. Trường học: 100% trường học các cấp (mầm non, mẫu giáo, tiểu học, THCS) có cơ sở vật chất đạt chuẩn quốc gia.

6.  Cơ sở vật chất văn hoá: Nhà văn hoá và khu thể thao xã đạt chuẩn của Bộ Văn hóa – Thể Thao và Du lịch (VH-TT&DL); 100% số thôn có nhà văn hoá và khu thể thao thôn đạt quy định của Bộ VH-TT & DL.

7. Chợ nông thôn: Đạt chuẩn của Bộ Xây dựng.

8. Bưu điện: Có điểm phục vụ bưu chính, viễn thông; có Internet đến thôn.

9. Nhà ở dân cư: Không có nhà tạm, dột nát; 90% số hộ có nhà ở đạt tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng.

10. Thu nhập: Thu nhập bình quân đầu người/ năm cao hơn 1,5 lần so với mức bình quân chung của tỉnh.

11. Hộ nghèo: Tỷ lệ hộ nghèo chiếm không quá 3%.

12. Cơ cấu lao động: Số lao động trong độ tuổi làm việc trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp chiếm không quá 25% tổng số lao động.

13. Hình thức sản xuất: Có tổ hợp tác hoặc hợp tác xã hoạt động có hiệu quả.

14. Giáo dục: Đạt phổ cập giáo dục trung học; 90% học sinh tốt nghiệp THCS được tiếp tục học trung học (phổ thông, bổ túc, học nghề); tỷ lệ lao động qua đào tạo trên 40%.

15.  Y tế: tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt 40% trở lên; Y tế xã đạt chuẩn quốc gia.

16.   Văn hoá: Xã có từ 70% số thôn trở lên đạt tiêu chuẩn làng văn hoá theo quy định của Bộ VH-TT&DL.

17. Môi trường: 90% số hộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo quy chuẩn quốc gia; các cơ sở sản xuất kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường; không có các hoạt động gây suy giảm môi trường; có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp; nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch; chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định.

18. Hệ thống tổ chức chính trị xã hội : Cán bộ xã đạt chuẩn; có đủ các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở theo quy định; Đảng bộ, chính quyền xã đạt tiêu chuẩn “trong sạch, vững mạnh”; các tổ chức đoàn thể chính trị của xã đều đạt danh hiệu tiên tiến trở lên.

19. An ninh, trật tự xã hội: An ninh, trật tự xã hội được giữ vững.

So với 19 tiêu chí trên, xã nào đạt 19/19 tiêu chí thì xã đó đạt NTM; huyện có 75% số xã  đạt NTM thì huyện đó đạt NTM; 80% số huyện trong tỉnh đạt NTM thì tỉnh đạt NTM. Hiện nay các xã trong tỉnh có 2 xã đạt 12 tiêu chí, 5 xã đạt 11 tiêu chí, 88 xã đạt từ 7 – 10 tiêu chí, 52 xã đạt 5 -6 tiêu chí...chỉ có 3 xã  chưa đạt tiêu chí nào. Một số tiêu chí có tỷ lệ đạt cao, như điện có 149 xã đạt: đường dây trung, cao thế có 2003 km, trong đó bảo đảm yêu cầu 1712,5 km; hạ thế có 5.700 km, bảo đảm yêu cầu 5.300 km; 2020 trạm biến áp hoạt động tốt; 100% các hộ có điện. Hay như hình thức tổ chức sản xuất có 267/267 xã có HTX dịch vụ nông nghiệp, cung ứng các khâu dịch vụ làm đất, bảo vệ thực vật, thuỷ nông, thú y, khuyến nông...

Nhìn chung các HTX hoạt động tương đối hiệu quả năm 2010 có 234/345 các HTX dịch vụ kinh doanh có lãi; tiêu chí này có 189 xã đạt. Đối với an ninh trật tự xã hội có 221 xã đạt tiêu chí; 100% số xã có lực lượng công an, dân quân tự vệ hoạt động khá tốt, cơ bản duy trì được tình hình an ninh trật tự tại địa phương. Hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội, có 157 xã đạt tiêu chí; tổng cán bộ xã là 5381 người, đạt chuẩn 5177 người; các xã đều có đủ các tổ chức trong hệ thống chính trị; năm 2010 có trên 70% đảng bộ, chính quyền các xã đạt danh hiệu trong sạch vững mạnh, trên 86% đảng viên đủ tư cách hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao...

Qua thực tế khảo sát và các ý kiến của cơ sở thì trong 5 năm tới nếu tập trung chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ, sát sao thì phần lớn  các xã có thể đạt được 9 tiêu chí trở lên, như về quy hoạch, bưu điện, điện, nhà ở dân cư, y tế, giáo dục...Những xã huy động tốt các nguồn lực có thể hoàn thành 3 tiêu chí về chợ, trường học và cơ sở vật chất văn hoá; giao thông thuỷ lợi có thể hoàn thành mặt bằng về mặt cắt thiết kế.

Các tiêu chí như thu nhập, hộ nghèo, cơ cấu lao động, văn hoá, môi trường, các địa phương phải chỉ đạo thường xuyên quyết liệt mới tạo được chuyển biến, tiến tới đạt chuẩn. Tuy nhiên, theo Quyết định 491/QĐ-TTg, Bộ tiêu chí quốc gia về NTM sẽ được điều chỉnh phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của đất nước và từng thời kỳ. Do đó, những tiêu chí ở các xã hiện đã đạt không có nghĩa là đã thoả mãn để không phấn đấu xây dựng mà luôn phải duy trì phát triển tốt hơn; các tiêu chí khó như thu nhập, hộ nghèo, kiên cố hoá kênh mương...cần nỗ lực cao để đạt như tiêu chí NTM đã đề ra.

Nguyên Bình