Thái Thụy là địa phương có diện tích đất nông nghiệp lớn nhất tỉnh, khoảng 13.600 ha đất cấy lúa, 1.500 ha đất trồng màu, chưa kể diện tích đầm nuôi trồng thủy sản. Năm 2003, huyện đã thực hiện dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp. Để công bằng, việc chia đất cho nông dân thực hiện theo căn cứ: có gần, có xa, có tốt, có xấu, bình quân từ  3,5 đến 3,8 thửa/hộ, thậm chí có nơi từ 5 đến 6 thửa/hộ.

Tuy nhiên, cách phân chia nhỏ lẻ này đã làm ảnh hưởng lớn đến quá trình đầu tư thâm canh, nhất là việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xây dựng những vùng sản xuất hàng hoá tập trung quy mô lớn. Hơn thế, khi đất đai phân tán còn tạo “ rào cản” lớn đối với việc đưa cơ giới hoá vào đồng ruộng, hạn chế việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, khó chủ động trong tưới tiêu nước phục vụ sản xuất.

Ông Phạm Hữu Thoại, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: trước những bất cập trên, mục đích của việc dồn điền đổi thửa theo quy hoạch xây dựng NTM lần này là để hoàn thành xây dựng hệ thống giao thông, mương máng nội đồng. Phấn đấu mỗi hộ sau dồn điền đổi thửa còn từ 1 đến 2 thửa ruộng, hoặc nhóm hộ cùng chung một thửa, sản xuất cùng một loại cây trồng hoặc con vật nuôi với khối lượng lớn... nhằm phát triển sản xuất, tăng giá trị thu nhập trên mỗi héc ta canh tác, thúc đẩy quá trình tích tụ đất đai, tạo vùng sản xuất hàng hoá tập trung.

Lộ trình thực hiện việc dồn điền đổi thửa cũng được huyện đưa ra cụ thể: năm 2011 sẽ chỉ đạo hoàn thành ở 10 xã đã được chọn làm điểm về xây dựng NTM và ở một số địa phương có sự thống nhất cao trong cấp uỷ, chính quyền; sau đó sẽ tập trung chỉ đạo ở những xã còn lại khi quy hoạch xây dựng NTM được phê duyệt, phấn đấu đến hết năm 2012 phải hoàn thành.

Quyết tâm là vậy, song đến nay Thái Thụy mới có 2 xã là Thụy Trình và Thụy An hoàn thành việc dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp. Những xã còn lại, đến hết tháng 8/2011, khoảng 30% mới tiến hành bước điều tra xong hiện trạng, thậm chí nhiều địa phương chưa rục rịch gì. Cái khó trong công tác dồn điền đổi thửa ở Thái Thụy hiện nay là: tiến độ thực hiện, phê duyệt quy hoạch xây dựng NTM ở các xã, thị trấn trên địa bàn quá chậm. Toàn huyện mới có 32 xã hoàn thiện quy hoạch chung.

Đối với quy hoạch chi tiết giao thông... thủy lợi nội đồng, trừ Mỹ Lộc đã hoàn thành, 14 xã mới đang triển khai thực hiện. Rõ ràng, nếu các địa phương không hoàn thành được quy hoạch chi tiết thì cũng không có căn cứ để thực hiện công tác dồn điền đổi thửa. Cùng với đó, do là huyện ven biển, đồng đất cao thấp khác nhau, nhiều loại đất: nhiễm phèn, nhiễm mặn, thịt nặng, cát pha, úng trũng.... nên thực hiện việc dồn đổi sẽ gặp khó khăn. Thậm chí, một số xã khu vực phía Nam có diện tích xâm canh với nhiều xã khác trong huyện, hiện tại có từ 6 đến 7 thửa/hộ nếu dồn đổi theo đúng tiêu chí NTM mỗi hộ  còn từ 1 đến 2 thửa sẽ rất khó thực hiện.

Đồng chí Tạ Ngọc Tạo, Chủ tịch UBND xã Thái An cho biết : “ Thái An có hơn 200 ha diện tích đất nông nghiệp. Năm 2003, địa phương đã dồn điền đổi thửa nhưng mới thực hiện được 1 thôn, bình quân 2 đến 3 thửa/hộ. Còn 3 thôn chưa làm, hiện tại một số gia đình có 8 thửa ruộng, canh tác rất khó khăn. Chủ trương dồn điền đổi, thửa theo quy hoạch NTM lần này được nhân dân đồng tình ủng hộ. Năm 2011, xã sẽ chọn 1 thôn làm điểm để rút kinh nghiệm, đến năm 2012 quyết tâm  hoàn thành ở cả 4 thôn.

Tuy nhiên, với điều kiện thực tiễn đồng ruộng của Thái An đất cấy lúa, trồng màu, thậm chí cả dược mạ của dân xâm canh với 5 xã  bên cạnh : Thái Xuyên, Thái Hoà, Thái Nguyên, Thái Hưng, Thái Hồng  nên sau khi dồn đổi  mỗi hộ còn ít nhất từ 1 đến 4 thửa. Đây cũng là khó khăn, vướng mắc lớn nhất đến nay địa phương vẫn chưa tìm được hướng giải quyết thoả đáng”.

Không chỉ băn khoăn về số thửa không đạt theo tiêu chí yêu cầu, nhiều xã cho rằng kinh phí  Nhà nước hỗ trợ cho công tác dồn điền đổi thửa hiện nay thấp, chi phí phục vụ cho việc đào đắp giao thông thủy lợi nội đồng, chỉnh trang đồng ruộng quá lớn trong khi huy động sức dân có hạn vì lao động ở nông thôn ngày càng thiếu hụt.

Chủ tịch UBND xã Thụy Dân Đặng Xuân ý chia sẻ: “ Hiện nay, Thụy Dân đang khẩn trương hoàn chỉnh phương án dồn điền đổi thửa, quyết tâm hoàn thành trong năm 2011, ước tính kinh phí thực hiện riêng khâu này khoảng 150 triệu đồng. Còn nếu để hoàn thiện toàn bộ việc chỉnh trang ruộng đồng đáp ứng yêu cầu sản xuất theo quy hoạnh NTM phải mất tới 5 tỷ đồng. Chừng ấy mà huy động sức dân  thì lớn quá không biết đến bao giờ mới có được”.

Theo lời đồng chí Phạm Hữu Thoại, một nguyên nhân nữa khiến công tác triển khai dồn điền đổi thửa ở Thái Thụy gặp khó khăn là do: ở một số địa phương, cấp uỷ chính quyền chưa thực sự vào cuộc tích cực, một số cán bộ còn ngại khó, trông chờ ỷ nại vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Công tác tuyên truyền, vận động chưa thường xuyên, liên tục nên người dân chưa thực sự hiểu hết lợi ích của việc gắn dồn điền đổi thửa với chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi. Thêm vào đó, hiện nay hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng của huyện chưa đồng bộ, một số nơi xuống cấp nghiêm trọng gây khó khăn cho công tác dồn diền đổi thửa và chỉnh trang ruộng đồng.

Việc dồn điền đổi thửa theo quy hoạch NTM là một xu thế tất yếu, điểm khởi đầu tạo đà để nông nghiệp hàng hoá phát triển, tăng nhanh giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích, nâng cao đời sống cho người nông dân. Vì vậy, thời gian tới nếu Thái Thụy không huy động cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, tập trung chỉ đạo quyết liệt, giải quyết những khó khăn bất cập thì e rằng mục tiêu dồn điền đổi thửa trên địa bàn huyện sẽ không hoàn thành theo đúng kế hoạch đã đề ra.

Bài, ảnh: Nguyễn Hình