Thời gian qua, nhất là từ sau khi Tỉnh uỷ có Nghị quyết số 02 về xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2011- 2015, định hướng đến năm 2020, các ngành, các cấp ở tỉnh ta đã vào cuộc tích cực và thu được kết quả bước đầu rất khả quan. Tuy nhiên, hiện nay hầu hết các xã mới chỉ tập trung lo xây dựng cho đạt các tiêu chí trong bộ 19 tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM nhưng lại chưa chú trọng đúng mức đến việc duy trì, củng cố và phát triển các tiêu chí đã đạt được trước đó. Vì vậy có không ít xã xây được tiêu chí này thì lại rớt mất tiêu chí khác.

Xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ chính trị trọng tâm không chỉ mang tính trước mắt mà còn mang tính chiến lược lâu dài nên cấp uỷ, chính quyền và đoàn thể các cấp đều tập trung cao độ cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Làm tốt việc tuyên truyền, giáo dục để mọi cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức đúng về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của công cuộc xây dựng NTM. Đặc biệt đã làm rõ vai trò của cấp uỷ, chính quyền và quần chúng nhân dân trong quá trình triển khai xây dựng NTM, trong đó nhân dân luôn giữ vai trò chủ thể. Huy động mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực tại chỗ phục vụ xây dựng các công trình hạ tầng như trường học, đường giao thông, thuỷ lợi nội đồng, nhà văn hoá... Nhờ vậy đến nay hầu hết các xã đã hoàn thành quy hoạch chung xây dựng NTM và quy hoạch chi tiết về giao thông, thuỷ lợi; nhiều xã đã hoàn thành dồn điền đổi thửa và chỉnh trang đồng ruộng. Các xã điểm của tỉnh về xây dựng NTM đều đạt từ 10 tiêu chí trở lên; các xã điểm của huyện đa số cũng đạt từ 7- 10 tiêu chí...

Những kết quả đạt được là không thể phủ nhận, thế nhưng thời gian qua đa số các xã mới chỉ chú trọng đến việc thực hiện cho đạt các tiêu chí mới mà chưa quan tâm đúng mức đến việc lãnh đạo, chỉ đạo để giữ vững các tiêu chí đã đạt được trước đó. Ví như Thành phố Thái Bình, có 2/ 7 xã tham gia xây dựng NTM bị tuột tiêu chí đã đạt. Trong đó xã Vũ Chính 2 năm liền (2009 và 2010) đều đạt danh hiệu chính quyền vững mạnh nhưng đến năm 2011 tiêu chí này đã bị tuột. Riêng xã Vũ Đông, 2 năm liền (2009 và 2010) cả hai tiêu chí là Đảng bộ và chính quyền đều đạt danh hiệu TSVM thì đến năm 2011 cả 2 tiêu chí trên đều “rủ nhau” xuống thang... Huyện Thái Thụy cũng có không ít xã rơi vào tình trạng tương tự, ví như tiêu chí chính quyền vững mạnh, năm 2011 có 13/ 48 xã bị tuột so với năm 2009, trong đó có 3 xã duy trì danh hiệu chính quyền vững mạnh 2 năm liên tục (2009 và 2010) là Thái Hà, Thái Thuỷ và Thụy Duyên nhưng sang năm 2011 thì cả 3 xã đều bị “rớt đài”. Đặc biệt là tiêu chí Đảng bộ TSVM, năm 2011 có tới cả chục xãä tụt lùi so với năm 2009á, trong đó 3 xã đều duy trì được danh hiệu 2 năm liên tục nhưng sang năm 2011 thì cùng bị tụt hạng. Một số xã không chỉ ở Thành phố hay Thái Thụy mà ở các huyện khác có tiêu chí năm trước đạt, năm nay không đạt, đến năm sau lại đạt. Điều này chứng tỏ việc duy trì các tiêu chí đã đạt ở rất nhiều địa phương không bền vững.

Xây dựng NTM không phải nhất thành bất biến, làm một lần là xong mãi mãi. Trong bộ tiêu chí quốc gia về NTM có những tiêu chí khi thực hiện thành công có thể đạt chuẩn 5 năm, 10 năm, thậm chí là 20 năm sau đó như đường giao thông, cứng hoá kênh mương, xây dựng nhà văn hoá thôn, dồn điền đổi thửa, xây dựng chợ, điện năng... Nhưng cũng có không ít tiêu chí phải phấn đấu thường xuyên, liên tục mới giữ được chuẩn. Ví như tiêu chí chính quyền vững mạnh, Đảng bộ TSVM, các đoàn thể chính trị- xã hội đạt tiên tiến trở lên, an ninh trật tự đảm bảo... có khi năm nay đạt, năm sau chưa chắc đã đạt. Thậm chí có tiêu chí hôm nay đạt nhưng ngày mai chưa chắc đã đạt, ví như tiêu chí về môi trường, có thể chỉ một doanh nghiệp vi phạm quy định xả thẳng nước thải ra môi trường là sau một đêm đã làm ô nhiễm môi trường của khu dân cư, có khi cả một thôn xóm. Hay như tiêu chí về phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, nếu lơ là chủ quan để dịch bệnh bùng phát có thể xoá sổ gần hết số gia súc, gia cầm của một xã, thậm chí một vùng gây thiệt hại rất lớn về kinh tế, khiến một số chủ trang trại có thể rơi vào cảnh khuynh gia bại sản...

Xây dựng NTM là quá trình lâu dài, gian khó và phức tạp đòi hỏi sự chung sức của cả hệ thống chính trị và mọi người dân. Trong đó việc xây dựng các tiêu chí phải luôn đi đôi với giữ vững các tiêu chí đã đạt, bởi đôi khi việc giữ còn khó hơn cả xây. Có như vậy mô hình NTM mới thực sự bền vững và người dân nông thôn mới thụ hưởng hết những thành quả mà NTM mang lại cho họ.

Vũ Mạnh

(Bài dự thi)