Ba năm qua, Báo Nhân Dân đã chứng minh rằng, báo Đảng trong khi vẫn duy trì tính chính thống, chính thức thì không những có thể sáng tạo mà thậm chí có những sáng tạo vượt trội, theo những cách thức mà ít ai nghĩ tới.

Những đổi mới về nội dung và hình thức của Báo Nhân Dân - cả ở tờ báo in hằng ngày, các ấn phẩm Nhân Dân cuối tuần, Nhân Dân hằng tháng, Thời Nay, cho đến kênh truyền hình và báo điện tử - đã được nhắc đến nhiều gần đây. Tiến trình chuyển đổi số ở Báo Nhân Dân còn được cơ quan quản lý đánh giá là vô cùng nhanh chóng, trở thành mẫu hình trong làng báo Việt Nam. Tuy nhiên, trong khuôn khổ nội dung bài viết này, chúng tôi muốn nhắc đến một số sản phẩm/sự kiện mang tính đột phá nhất.

1- Đầu tiên phải kể đến phụ trương sáu vùng kinh tế-xã hội trên báo in hằng ngày mà Báo Nhân Dân bắt đầu triển khai từ tháng 3/2023, thực hiện đúng nghị quyết của Bộ Chính trị về vấn đề này. Báo Nhân Dân hằng ngày vốn có 8 trang khổ lớn, và mỗi tuần có hai số tăng thêm bốn trang về Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Với việc ra thêm sáu chuyên trang, chia thành hai vùng mỗi số, Báo Nhân Dân hằng ngày thực tế ra 12 trang suốt năm ngày mỗi tuần – khối lượng công việc tăng đáng kể so với trước đây.

Quyết định được đưa ra rất nhanh để kịp với thời điểm kỷ niệm 72 năm Ngày Báo Nhân Dân ra số đầu, nhưng công tác chuẩn bị được triển khai rất bài bản và kỹ càng để bảo đảm chất lượng nội dung cao nhất. Ngay lập tức, sáu “ban thư ký nhỏ” đại diện cho các cơ quan thường trực ở mỗi vùng được thành lập để lên kế hoạch nội dung cụ thể, rồi sau khi được lãnh đạo Báo phê duyệt thì triển khai mọi khâu trong quá trình sản xuất nhằm có được những bản in thử đầu tiên vào cuối tháng 2. Thời gian đầu thử bắt tay vào công việc tổ chức tòa soạn vốn là điều lạ lẫm với đội ngũ phóng viên thường trú ở địa phương, nên không tránh khỏi những bỡ ngỡ, nhưng đội ngũ nhà báo Nhân Dân đã chứng tỏ là họ có thể học hỏi rất nhanh để đảm đương nhiều nhiệm vụ.

Chỉ một thời gian rất ngắn sau đó, Báo đã xây dựng sáu chuyên trang vùng kinh tế-xã hội trên phiên bản điện tử cùng chương trình thường kỳ trên kênh truyền hình. Cho đến giờ, có lẽ Báo Nhân Dân vẫn là cơ quan báo chí duy nhất tổ chức tuyên truyền về vấn đề này theo đúng nghị quyết của Bộ Chính trị, một cách đồng bộ, trên đa nền tảng như vậy.

Trong thời kỳ báo in trên thế giới ngày càng trở nên khó khăn và phải thu hẹp quy mô hoặc thậm chí ngừng hoạt động, việc tờ báo Đảng mạnh dạn huy động nội lực để tăng dung lượng, tăng thông tin chính thống, tạo ra thêm sản phẩm hữu ích cho độc giả là điều ngược lại với xu thế chung, được các đồng chí lãnh đạo cấp cao, người đọc và cả các đồng nghiệp đánh giá cao.

2 -Giải thưởng Hành động vì cộng đồng (Human Act Prize) do Báo Nhân Dân tổ chức vào cuối năm 2023, phối hợp cùng đối tác VCCorp, là một sự kiện gây tiếng vang mạnh mẽ trong xã hội cũng như trong giới báo chí. Lần đầu có một giải thưởng tôn vinh các đơn vị, doanh nghiệp và cá nhân vì những đóng góp bền bỉ cho xã hội do một cơ quan báo chí tổ chức. Công tác chuẩn bị được thực hiện hết sức công phu và chuyên nghiệp, từ khâu tiếp nhận, đánh giá hồ sơ, xét duyệt sơ khảo và chung khảo, cho đến công tác truyền thông và lễ trao giải lung linh tại Nhà hát Hồ Gươm.

Để lựa chọn ra những dự án xứng đáng nhất, những thành viên của Ban tổ chức thậm chí đã tới nhiều vùng, miền của đất nước để phỏng vấn, tìm hiểu thực tế, tận mắt chứng kiến thành quả và nỗ lực của các đơn vị, doanh nghiệp, cá nhân. Vòng chấm chung khảo được tổ chức tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám kết hợp cùng một cuộc triển lãm đầy cảm xúc, đưa người xem khám phá từng dự án nổi trội.

Đêm trao giải là sự kết hợp giữa một chương trình nghệ thuật đặc sắc với một lễ vinh danh lấy những đơn vị, cá nhân được nhận giải làm trung tâm. Trên sân khấu được thiết kế đơn giản nhưng hoành tráng, mỗi đơn vị, cá nhân được xướng tên và lên nhận giải đều thu hút sự chú ý của toàn bộ khán phòng… Những đóng góp âm thầm và bền lâu của họ là niềm tự hào, là nguồn cảm hứng lớn lao cho toàn xã hội.

Từ hơn 130 hồ sơ gửi về, Ban Giám khảo đã chọn ra 28 dự án xuất sắc nhất để trao giải. Ở hạng mục quan trọng nhất, Giải thưởng Human Act Prize đã được trao cho năm dự án: Dự án Thay đổi bản chất ngành sữa Việt Nam trên nền tảng phát triển bền vững, vì sức khỏe cộng đồng của Công ty cổ phần Tập đoàn TH; Dự án Hành động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh tại Việt Nam của Tổ chức viện trợ Nhân dân Na Uy; Dự án Kết nối sức mạnh cộng đồng phòng tránh thiên tai của Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai; Dự án Vì cuộc sống tốt đẹp hơn của L’Oréal Vietnam; và Chương trình hành động Vinamilk Pathways to Dairy Net Zero của Công ty cổ phần Sữa Việt Nam.

Ban tổ chức trao Giải Dự án Truyền cảm hứng cho năm sáng kiến tại Gala trao Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng của Báo Nhân Dân - Human Act Prize 2023. Ảnh: Duy Linh

3 -Những năm qua, Báo Nhân Dân đã triển khai rất nhiều hoạt động an sinh, từ việc tặng hàng trăm nhà tình nghĩa cho các hộ nghèo, tặng sổ tiết kiệm cho các thầy cô giáo cắm bản ở vùng sâu, vùng xa, cho đến hàng nghìn suất học bổng cho trẻ em nghèo hiếu học. Nhưng chương trình Xây Tết, phối hợp cùng Tập đoàn Coteccons, vào đầu năm 2024 hướng đến đối tượng công nhân là chương trình được thực hiện với quy mô người thụ hưởng lớn chưa từng thấy.

17.000 công nhân trên các công trường xây dựng thuộc nhiều tỉnh, thành phố trên toàn quốc đã được nhận những phần quà Tết ý nghĩa. Tuy giá trị của mỗi món quà không lớn, nhưng nó làm ấm lòng những người công nhân đang ngày đêm miệt mài xây nên các công trình cho đất nước, giúp họ vơi bớt khó khăn và yên tâm hơn khi những ngày cuối năm cận kề. Các công nhân còn được khám bệnh miễn phí, được cắt tóc và chụp những bức ảnh làm kỷ niệm.

Lãnh đạo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã nhận xét rằng, Xây Tết 2024 là một chương trình hết sức ý nghĩa đối với người lao động nói chung và công nhân xây dựng nói riêng. Đặc biệt, năm 2023 là một năm khó khăn của kinh tế, đặc điểm suy thoái diễn ra trong cả khu vực cũng như thế giới. Thông qua chương trình, nguồn lực của tập đoàn Coteccons cùng các đối tác và khả năng huy động nguồn lực xã hội hóa của Báo Nhân Dân đã được kết nối, tạo ra sức mạnh tổng hợp góp phần làm thay đổi đời sống người công nhân một cách thiết thực và hiệu quả.

Niềm hạnh phúc của các công nhân khi được nhận những món quà nghĩa tình từ chương trình “Xây Tết 2024”. Ảnh: Thành Đạt

4 -Chương trình âm nhạc đỉnh cao “Good Morning Vietnam” lần đầu được Báo Nhân Dân thực hiện với sự góp mặt của huyền thoại saxophone Kenny G là một đột phá quan trọng trong chiến lược nâng cao nhận thức thương hiệu, gắn tên tuổi của tờ báo Đảng uy tín nhất tại Việt Nam với những chương trình nghệ thuật tầm cỡ quốc tế. Sau gần 8 tháng thương lượng và chuẩn bị, Kenny G đã tới Hà Nội với một đêm diễn ngất ngây hàng nghìn người yêu âm nhạc, thông qua những nhạc phẩm rất đỗi thân quen, từ “Home”, “Sihouette”, “Havana” cho đến “Forever in Love”, “Desafinado”, hay “The Moment”, “My Heart Will Go On”, “Sentimental”...

Điều đáng chú ý là toàn bộ số tiền bán vé chương trình được dùng vào mục đích thiện nguyện, và cũng vì lý do này, người nghệ sĩ tài hoa đã tặng cho Báo Nhân Dân phiên bản chiếc kèn của ông để Báo tổ chức đấu giá và góp thêm kinh phí cho hoạt động an sinh.

Chưa dừng ở đó, Báo Nhân Dân và đối tác IBGroup còn thuyết phục được Kenny G quay một video âm nhạc (MV) quảng bá du lịch Hà Nội. Nhờ lên kịch bản rất chi tiết từ trước nên chỉ trong vòng 5 giờ đồng hồ, phần quay phim đã hoàn tất với chất lượng rất cao. Sau thời gian biên tập và dựng phim đồng thời hoàn thiện quy trình cấp phép bản quyền, Báo Nhân Dân đã tổ chức ra mắt MV “Going Home - Kenny G Live in Vietnam”, trao tặng MV cho thành phố Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cùng đại diện các cơ quan báo chí chủ lực, các kênh truyền hình, các hãng hàng không và công ty du lịch-lữ hành. Đoạn video này còn được đăng tải liên tục suốt hai tuần trên các màn hình quảng cáo ngoài trời ở các thành phố lớn cũng như các sân bay Nội Bài, Tân Sơn Nhất.

Trên nền nhạc tuyệt đẹp của nghệ sĩ saxophone tài danh, những hình ảnh đặc trưng nhất của Hà Nội cứ lần lượt hiện ra: Hồ Gươm, cầu Thê Húc, Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long, phố phường và con người Thủ đô. Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã ghi nhận, MV này là một món quà quý giá mà Báo Nhân Dân dành tặng Hà Nội đúng vào dịp kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024).

Một cảnh trong MV quảng bá du lịch Hà Nội do Báo Nhân Dân và đối tác IBGroup phối hợp thực hiện với sự thể hiện của nghệ sĩ Kenny G. Nguồn: IBGroup

5 -Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” (7/5/1954 – 7/5/2024), Báo Nhân Dân đã có sự chuẩn bị trước tới nửa năm, khác với cách làm thông thường là chỉ tuyên truyền trước sự kiện vài tuần. Do tầm vóc của sự kiện, Tập thể lãnh đạo Báo chủ trương phải có cách tuyên truyền thật đặc biệt chứ không chỉ là tăng số lượng tin bài, hình ảnh như thông lệ. Vậy là ý tưởng về chuyên trang điện tử ra đời, với điểm nhấn là diễn tiến chiến dịch 56 ngày đêm “khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt” hình thành, được thực hiện theo kiểu nhật ký chiến trường kết hợp với mọi diễn biến ở hậu phương và trên trường quốc tế, bắt đầu từ khi bộ đội ta nổ súng tiến công Him Lam ngày 13/3 cho đến khi lá cờ Tổ quốc tung bay trên nóc hầm De Castries vào ngày 7/5.

Tài liệu về chiến dịch Điện Biên Phủ thì có rất nhiều, những câu chuyện lịch sử cũng đã được kể nhiều lần, nhưng truyền tải chi tiết diễn tiến chiến dịch trên các phương tiện truyền thông đại chúng và tập hợp trong một chuyên trang là điều chưa từng làm, vì thế, các phóng viên của Báo đã phải tập hợp rất nhiều nguồn rồi phối hợp với Viện Lịch sử quân sự để kiểm chứng và chấp bút. Mỗi ngày mới bắt đầu, độc giả lại háo hức truy cập trang web đặc biệt này để bồi hồi tưởng tượng về trận chiến gian nan mà hào hùng đúng 70 năm về trước, về những tư liệu lịch sử quý giá, về những câu chuyện phát triển của Điện Biên ngày nay.

Tương tự, Truyền hình Nhân Dân mở chuyên mục đặc biệt về Chiến thắng vang dội Điện Biên Phủ, cũng theo diễn tiến chiến dịch 56 ngày đêm, các ấn phẩm Cuối tuần, Hằng tháng và Thời nay đều tổ chức các tuyến nội dung riêng, tạo nên một đợt thông tin rầm rộ trong cả hệ sinh thái của Báo.

Sản phẩm gây “chấn động” nhất trong đợt thông tin này chính là số báo đặc biệt vào ngày 7/5/2024. Xác định tờ báo ngày vẫn là ấn phẩm cốt lõi của Báo Nhân Dân - tờ báo Đảng lớn nhất trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam, cần phải có một sáng tạo thật đột phá và thu hút độc giả. Nhưng khi bắt đầu xây dựng kế hoạch tuyên truyền tổng thể thì lãnh đạo báo cũng chưa nghĩ ra cách làm thế nào cho thuyết phục, ngoài việc tổ chức nội dung chuyên sâu.

Khi biên dịch cuốn sách “Đổi mới sáng tạo trong báo chí - Báo cáo toàn cầu năm 2023”, chúng tôi lóe lên ý tưởng khi đọc phần đổi mới sáng tạo của báo in thế giới, trong đó có nhắc đến việc nhật báo Bild của Đức kỷ niệm 50 năm Tháp truyền hình Berlin bằng trang báo đặc biệt dài tới 2,35m. Từng lên thăm và chiêm ngưỡng bức tranh panorama khổng lồ tại Bảo tàng Điện Biên Phủ, chúng tôi nghĩ ngay đến việc in bức tranh lên các trang báo để độc giả cắt dán và tạo nên tấm hình báo in độc đáo, dài tới 3,21m - một kỷ lục đối với sản phẩm báo in. Mặt sau của bức tranh chính là diễn tiến 56 ngày đêm chiến dịch với chú thích ngắn gọn bằng tiếng Việt và tiếng Anh.

Nhưng Báo Nhân Dân còn đi xa hơn việc “mượn” ý tưởng của tờ Bild. Dịp Tết trước đó, chúng tôi đã thử nghiệm công nghệ thực tế tăng cường (AR) với một ứng dụng cho người dùng Facebook để trải nghiệm hình ảnh động và những lời chúc Năm mới. Thế là chúng tôi đưa công nghệ này vào bức tranh panorama, theo đó người dùng tải ứng dụng mobile và quét hình tại những vị trí cụ thể trên bức tranh, sẽ thấy hình ảnh chuyển động: người chiến sĩ phất cờ trên hầm De Castries, quầng lửa của vụ nổ do bộc phá, dù thả quân nhu rợp trời, khói bếp Hoàng Cầm lãng đãng, v.v. Độc giả cũng có thể quét mã QR tại từng dấu mốc của chiến dịch để đọc thông tin mở rộng, kết nối với kho dữ liệu trên website của Báo Nhân Dân về sự kiện này.

Sáng tạo thì không có giới hạn. Chúng tôi quyết định làm một phiên bản tranh panorama với đường kính 5 m và chu vi 17 m ngay tại gốc đa ở 71 Hàng Trống, trụ sở chính của Báo Nhân Dân, và một phiên bản khác bên ngoài Bảo tàng Điện Biên Phủ. Chỉ trong vòng một tuần từ khi khai trương vào chiều 6/5, ước tính đã có gần 30.000 người đến tham quan triển lãm ở cả hai địa điểm, vượt xa mong đợi ban đầu. Người dân từ già đến trẻ, từ lực lượng vũ trang cho đến cán bộ hưu trí, công nhân, sinh viên, học sinh và rất nhiều khách du lịch nước ngoài háo hức và thích thú trải nghiệm các câu chuyện lịch sử tưởng chừng đã quá quen thuộc.

Bất ngờ hơn khi bức tranh panorama trên số báo đặc biệt ngày 7/5 tạo ra cơn sốt “săn lùng” báo in chưa từng thấy trong giới trẻ. Ngoài số lượng phát hành định kỳ gần 180.000 bản, Báo Nhân Dân phải in gấp 5.000 bức tranh – trong đó có 1.000 bản chuyển ra Trường Sa – mà không đáp ứng đủ nhu cầu của độc giả trong hai ngày cuối của triển lãm. Hai tuần sau khi sự kiện trôi qua, trước đề nghị tới tấp của công chúng toàn quốc, Báo Nhân Dân đã huy động kinh phí xã hội hóa để in tiếp 100.000 bức tranh và phát miễn phí trên toàn quốc. Hình ảnh từng đoàn người xếp hàng dài trước cửa các cơ quan thường trực và văn phòng đại diện của Báo Nhân Dân ở cả 63 tỉnh, thành phố để nhận bức tranh panorama về Chiến dịch Điện Biên Phủ là minh chứng rõ nhất về hiệu quả của sáng tạo này.

***

Có vẻ như những suy nghĩ cố hữu đóng khung về báo Đảng trong xã hội đang dần thay đổi. Các báo Đảng địa phương cũng đang chuyển mình, có nơi khá mạnh mẽ, có nơi còn đôi chút dè dặt, nhưng cả lãnh đạo báo và cán bộ phóng viên đều hiểu rằng nếu không chuyển đổi thì không thể thực hiện được sứ mạng quan trọng là tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, là cầu nối giữa Đảng với Nhân dân. Trong khi kiên định đi theo con đường chính thống, các báo Đảng đã chủ động ứng dụng công nghệ mới, áp dụng các cách thức làm báo hiện đại, và nhất là đã mạnh dạn sáng tạo, mạnh dạn thử nghiệm những điều mới mẻ.

Báo chí phải lấy độc giả làm trung tâm để phục vụ, báo chí cách mạng lại càng phải thấm nhuần tư tưởng này. Và để thu hút độc giả trong kỷ nguyên số hiện nay, phải duy trì nội dung chất lượng cao, phong cách chuyên nghiệp, sự khác biệt của tờ báo trong cả biển thông tin. Và để khác biệt thì chẳng có cách nào khác là liên tục đổi mới sáng tạo. Mạnh dạn dám nghĩ dám làm thì sẽ có những đột phá.

Sản phẩm gây “chấn động” nhất trong đợt thông tin kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ chính là số báo đặc biệt vào ngày 7/5/2024. Tờ báo ngày, ấn phẩm cốt lõi của Báo Nhân Dân - tờ báo Đảng lớn nhất trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam, đã tạo nên một sáng tạo thật đột phá và thu hút lượng độc giả lớn theo cách chưa từng có.

Trong thời kỳ báo in trên thế giới ngày càng trở nên khó khăn và phải thu hẹp quy mô hoặc thậm chí ngừng hoạt động, việc tờ báo Đảng mạnh dạn huy động nội lực để tăng dung lượng, tăng thông tin chính thống, tạo ra thêm sản phẩm hữu ích cho độc giả là điều ngược lại với xu thế chung và được đánh giá cao.

Lê Quốc Minh

Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam