Ðây là quãng chuyển tiếp êm ả cuối thu đầu đông giữa thiên nhiên trời đất chuẩn bị cho việc hoàn thành cái vòng quay bốn mùa kỳ diệu trong năm.

Tháng Mười là tháng của mùa màng. Lúa đang chín rộ trải màu vàng óng ả. Nơi nơi bước vào vụ gặt. Buổi sáng, già trẻ mang liềm thúng, xe thồ, quang gánh tấp nập nối nhau đi trong hương gió đồng dịu lạnh. Buổi trưa, chở lúa trên đường như chở nắng về nhà, bước chân có mệt nhọc nhưng ai ai cũng nói cười vui vẻ.

Bây giờ người ta không phải kéo đá vất vả như ngày trước nữa. Tất cả chuyển sang dùng máy tuốt. Máy đến tận nơi, chỉ chạy ầm ầm mươi phút là xong.

Thóc phơi đầy sân, thóc phơi trên mái bằng, phơi cả ra ngoài ngõ. Ði đâu cũng ngồn ngộn những rơm với thóc. Ðàn chim sẻ đã lâu lắm vắng bóng, nay bỗng  trở về. Chúng sà xuống ríu rít bạn bè thân thiết. Con mải lích tích nhặt thóc, con lại đập đập đôi cánh màu nâu, tha theo sợi rơm vàng bay lên ngọn cau trước cửa.

Tháng Mười có lệ cúng cơm mới. Người nông dân làm ăn quần quật cả năm chủ yếu trông vào cây lúa. Ðược mùa, luôn luôn là nỗi niềm mong ước của mỗi người, mỗi gia đình. Thế nên khi có hạt thóc về nhà, ai ai cũng vui mừng hả hê. Lúc này chợt nhớ đến bốn phương Trời - Ðất, đến Tổ tiên nguồn cội linh thiêng, họ đơm bát cơm mới, thắp nén hương thơm bày tỏ lòng thành, để con cháu quây quần sum họp.

Trong sâu thẳm ký ức những người đi xa, bao giờ cũng canh cánh nỗi niềm quê hương xứ sở. Trong nỗi niềm canh cánh ấy, có nỗi nhớ bâng khuâng dìu dịu tháng Mười!

Ðặng Văn Toàn

 (Kỳ Trọng, Ðông Hà, Ðông Hưng)