RAU DIẾP CÁ

Còn có tên gọi khác là: ngư tinh thảo, rau vẹn, rau diếp cá, cửu tiết liên... Diếp cá được nhân dân dùng như một loại rau ăn và có mùi tanh giống như cá nên gọi là rau diếp cá. Rau này mát bổ có các thành phần dinh dưỡng, vitamin và các khoáng chất có lợi cho con người; chúng còn được dùng như một vị thuốc để chữa nhiều bệnh khác nhau.
Theo đông y, diếp cá có vị cay, chua, mùi tanh, tính mát, chủ yếu vào kinh phế, hầu như không có độc.
Tác dụng: thanh nhiệt giải độc, bài nùng (tiêu viêm, mủ), tiêu thũng (giảm sưng, phù nề).

Diếp cá là một vị thuốc trong nhiều bài thuốc y học cổ truyền, chữa các bệnh như hạ sốt, trị mụn nhọt, trị tiểu đường, chữa các bệnh ở phổi, trị tiểu buốt tiểu rắt, sỏi thận, chữa táo bón, trĩ, điều hòa kinh nguyệt...

Tây y nghiên cứu cho thấy, trong cây diếp cá có chứa hoạt chất decanoyl-acetaldehyd như một loại kháng sinh tự nhiên, nó có tác dụng kháng khuẩn như ức chế tụ cầu vàng, liên cầu, phế cầu, trực khuẩn bạch hầu, e.coli, có tác dụng diệt ký sinh trùng và nấm. Hợp chất flavonoid được tìm thấy trong diếp cá có khả năng thúc đẩy chữa lành vết thương sau mụn, chữa nóng sốt (ở trẻ), chữa đau vú do tắc sữa (ở nữ giới), trị mụn nhọt (viêm),…

Bên cạnh đó, diếp cá còn có tác dụng lợi tiểu nhờ hoạt chất quercitrin, làm chắc thành mao mạch, chữa trĩ nhờ tác dụng của chất dioxy-flavonon. Diếp cá còn có tác dụng thanh lọc máu, giải độc, giải nhiệt, kháng viêm và tăng cường sức miễn dịch của cơ thể (trong lá diếp cá chứa chất quercetin và isoquercitrin có khả năng loại bỏ độc tố trong cơ thể rất tốt).

LIỀU DÙNG VÀ CÁCH DÙNG DIẾP CÁ

Liều dùng thông thường mỗi ngày từ 15 - 20g diếp cá khô, đem rửa sạch, cắt ngắn sắc nước uống.
Đối với diếp cá tươi thì dùng 30 - 50g (một nắm) đem giã vắt lấy nước, hoặc xay sinh tố lấy nước uống (có thể thêm chút đường cho dễ uống).
Nếu chỉ sử dụng bên ngoài thì dùng một lượng vừa đủ đem rửa sạch, giã đắp vào vị trí cần chữa trị hoặc nấu nước xông, rửa vết thương.
Phối hợp với các vị thuốc trong một số bài thuốc chữa bệnh khác, do các lương y chỉ định.
Lưu ý: rau diếp cá có mùi tanh, nhiều người không ăn được nhưng nếu giã vắt lấy nước uống thì không hề có mùi tanh, chỉ có vị hơi chua. Nếu đun nấu lên cũng không còn mùi tanh cá.

MỘT SỐ BÀI THUỐC TỪ DIẾP CÁ

Bài thuốc trị tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, lợi tiểu
Rau diếp cá tươi 1 nắm, rau má tươi 1 nắm, cây bông mã đề tươi 1 nắm đem  rửa sạch rồi giã vắt lấy nước, chia ra uống mỗi ngày 1 - 3 lần (có thể thêm chút muối hoặc chút đường cho dễ uống). Dùng liên tục trong 7 - 10 ngày sẽ thấy hiệu quả khá rõ rệt. Nếu có đi tiểu ra máu thì thêm nắm lá nhọ nồi giã cùng để uống sẽ cầm máu.
Bài thuốc hạ sốt

Lấy 1 nắm rau diếp cá, 1 nắm lá tía tô đem rửa sạch rồi giã nát, thêm nước sôi để nguội và vắt lấy nước uống mỗi lần 1 cốc (có thể thêm chút đường cho dễ uống). Còn bã đem đắp lên vùng trán và thái dương, ngày làm 2 - 3 lần sẽ hạ sốt. Đặc biệt an toàn cả cho trẻ em nếu không muốn dùng thuốc hạ sốt.

Bài thuốc chữa bệnh trĩ

Dùng 1 nắm rau diếp cá đem nấu nước xông và ngâm ấm, rửa vùng bị trĩ. Đồng thời, kết hợp với việc bổ sung ăn rau diếp cá sống trong bữa ăn, hoặc uống sinh tố diếp cá hàng ngày để cải thiện tình trạng táo bón - là nguyên nhân gây nên bệnh trĩ.

Bài thuốc trị sỏi thận

Rau diếp cá đem rửa sạch, phơi qua 1 hoặc  2 nắng cho héo bớt, cắt ngắn sao vàng rồi mỗi ngày lấy 100g đun sôi với 2 lít nước trong vòng 20 phút, để nguội uống trong ngày. Uống liên tục hàng ngày trong vòng 2 tháng sẽ có hiệu quả tốt.

Điều hòa kinh nguyệt, đau bụng kinh

Dùng diếp cá tươi 1 nắm, ngải cứu tươi 1 nắm nhỏ hơn, đem rửa sạch, giã hoặc xay sinh tố và thêm nước sôi để nguội vắt lấy nước uống (có thể cho thêm chút đường cho dễ uống). Chia làm hai, ba lần uống trong ngày, uống liên tục trong vòng 5 - 7 ngày trước chu kỳ kinh nguyệt. Tác dụng thông kinh, giảm căng đau ngực, bụng, nhanh sạch khô, thoải mái dễ chịu.

Chữa viêm phổi, viêm ruột, kiết lỵ, viêm thận phù thũng

Dùng lá diếp cá khô 50 - 100g sắc uống hàng ngày.

Chữa viêm tắc tuyến sữa

Lá diếp cá, lá bồ công anh mỗi thứ 1 nắm, rửa sạch giã nát, chế nước sôi vào vắt lấy nước cốt uống nóng ngày 2 - 3 lần; bã trộn với giấm, đắp lên 2 bầu vú, tác dụng thông sữa, lợi sữa.

LƯU Ý KHI DÙNG DIẾP CÁ

Không dùng cho người có thể trạng hư hàn (người cơ thể yếu bệu, sợ lạnh, sợ gió, sợ nước...). Người có thể trạng hư hàn nếu ăn nhiều diếp cá lâu ngày có thể làm dương khí bị tổn thương, tinh tủy bị hư hao. Người bị mụn nhọt thể âm (có mụn nhọt nhưng người lại không nóng, nhiệt) không nên dùng diếp cá.

Bác sĩ: Bùi Vũ Khúc