Theo gia phả ghi lại, dòng họ Trần Sỹ về xã Bình Nguyên lập nghiệp từ cuối thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII. Từ đời thứ 2 đến đời thứ 8, dòng họ có 6 vị đỗ cử nhân, 1 vị đỗ á khoa và 7 vị đỗ tú tài. Tuy nhiên, đến thế kỷ thứ XX, phong trào học tập của con em trong dòng họ bị lắng xuống. Tính đến năm 1999, dòng họ chỉ có 25 người có bằng đại học và cao đẳng, nhiều em học lực yếu, thậm chí bỏ học. Ðể vực dậy phong trào học tập đã bị mai một, năm 2000, những người đứng đầu dòng họ đã quyết định thành lập Ban khuyến học dòng họ, đến từng gia đình động viên con em đi học, xóa mù chữ, tổ chức trao thưởng cho những học sinh có thành tích cao trong học tập, từ đó động viên, khích lệ tinh thần học tập của con em trong dòng họ. Hiện nay, dòng họ Trần Sỹ có 13 đời con cháu gồm 148 hộ, 510 khẩu, trong đó có 90 hộ đang sinh sống và làm việc ở xã Bình Nguyên, trong đó có 43 hộ đạt gia đình hiếu học.

Từ khi Ban khuyến học dòng họ thành lập, đi vào hoạt động đã nhận được sự đồng tình ủng hộ của con cháu trong dòng họ. Hiện nay, 100% gia đình trong dòng họ Trần Sỹ đều có đại diện tham gia Ban khuyến học. Khác với các dòng họ khác, dòng họ Trần Sỹ huy động nguồn quỹ khuyến học thông qua sự tự nguyện, tự giác của mỗi người, mỗi nhà trong họ. Có rất nhiều người con xa quê thành đạt đã ủng hộ từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng. Thậm chí có những gia đình ủng hộ hơn 10 triệu đồng như gia đình ông Trần Sỹ Khâm ủng hộ 14 triệu đồng. Mỗi khi tổ chức giỗ tổ, con cháu về đông đủ và tự nguyện đóng góp vào quỹ khuyến học của dòng họ. Ðến nay, quỹ khuyến học dòng họ lên tới hơn 46 triệu đồng. Vào ngày 30/8 hàng năm, Ban khuyến học đến từng gia đình động viên, trao thưởng cho các cháu đỗ đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và đỗ vào THPT. Vào ngày 30 tháng Chạp, Ban khuyến học dòng họ tổ chức lễ dâng hương báo công tại từ đường dòng họ và khen thưởng cho các cháu có thành tích trong học tập. Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014, dòng họ đã tổ chức trao thưởng cho 34 con em. Do được động viên, khuyến khích kịp thời, truyền thống hiếu học của dòng họ Trần Sỹ được duy trì và phát triển. Những năm gần đây, số học sinh giỏi các cấp, số cháu thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng ngày càng nhiều. Trong kỳ thi đại học năm 2014, dòng họ có 8 cháu dự thi và cả 8 cháu đều đỗ đại học với điểm số cao. Một số gia đình giàu truyền thống hiếu học như: gia đình ông Trần Sỹ Bang, ông Trần Sỹ Thiêm, ông Trần Sỹ Xuân, ông Trần Sỹ Kiệu…

Ðể kịp thời nắm bắt và theo dõi tình hình học tập của con em trong dòng họ, Ban khuyến học dòng họ Trần Sỹ đã lập sổ theo dõi từng cháu ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường đến khi tốt nghiệp THPT, cao đẳng, đại học. Ông Trần Sỹ Bang, Trưởng ban khuyến học dòng họ Trần Sỹ cho biết: Mỗi dịp đầu năm, chúng tôi đến từng gia đình động viên cho các cháu 5 tuổi đến trường. Kịp thời nắm bắt tình hình từng cháu, nếu thấy có dấu hiệu bỏ học, chúng tôi động viên cháu tiếp tục đi học. Chính vì vậy, đến nay trong dòng họ không có cháu bỏ học. Dòng họ còn ban hành “Quy ước của Ban khuyến học” nhằm tuyên truyền để mỗi gia đình hiểu được lợi ích của việc học, có trách nhiệm đôn đốc con cháu học tập, tu dưỡng thành con ngoan, trò giỏi. Năm 2012, Ban khuyến học dòng họ đã tổ chức cho các cháu đạt thành tích cao trong học tập và các gia đình hiếu học tiêu biểu trong dòng họ làm lễ báo công học tập tại Văn Miếu Quốc tử giám.

Những kết quả trong phong trào khuyến học, khuyến tài ở dòng họ Trần Sỹ là cơ sở để đẩy mạnh phong trào xây dựng gia đình, dòng họ hiếu học ở xã Bình Nguyên nói riêng và trong toàn huyện Kiến Xương nói chung. Qua đó, góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước.

Ðặng Anh