Chúng tôi may mắn được cán bộ Trạm Kiểm soát Biên phòng cồn Vành (Đồn Biên phòng Cửa Lân) dẫn sang gặp các anh ở Trạm Hải đăng Ba Lạt. Đường vào Trạm vẫn là lối cát mòn khó đi, nằm dưới rừng phi lao bên mép biển. Hai đơn vị cùng đứng chân trên vạt rừng này, cách nhau chừng 1 cây số, bao nhiêu năm nay đã trở thành những người bạn thân thiết. Hôm chúng tôi đến, anh Trần Văn Cường, Trạm phó Trạm Hải đăng Ba Lạt nhận nhiệm vụ trực, cùng với anh còn có 4 cán bộ, nhân viên của Trạm. Với anh Cường, 15 năm gắn bó ở nơi này, từ cái ngày hình thành ngọn Hải đăng Ba Lạt cũng là quãng thời gian dài để anh góp nhặt những kỷ niệm đẹp về cồn Vành, về mảnh đất nơi mình sinh ra và lớn lên. Trước đây phải đi đò, luồn lách qua những con lạch mới ra tới cồn Vành, rồi nơi làm việc, ăn nghỉ sinh hoạt của các anh còn thiếu thốn đủ bề. Nắng gắt, mưa sa, bão bùng đã làm các anh dạn dày hơn, quen dần với khó khăn, vất vả và trông già hơn hẳn so với tuổi thực. Những năm gần đây, "viên ngọc" cồn Vành từng vùi sâu trong cát được mài sáng và bắt đầu khai thác tiềm năng, thế mạnh của nó… Việc đầu tiên người ta nghĩ đến là làm đường giao thông, xây cầu, trồng rừng, kéo điện. Người dân miền biển cuộc sống quanh năm gắn với con cá, con ngao bắt đầu biết làm du lịch và cho đến hôm nay cồn Vành đã rộn rã tiếng cười, tấp nập khách du lịch tới tham quan.

Được thành lập muộn hơn so với các trạm hải đăng khác trên địa bàn các tỉnh Nam Định và Hải Phòng, Trạm Hải đăng Ba Lạt là một điểm nhấn cơ bản trong tam giác hệ thống đèn báo vùng biển Thái Bình, Hải Phòng, gồm Trạm Hải đăng Long Châu – Trạm Hải đăng Ba Lạt – Trạm Hải đăng Hòn Dấu do Tổng công ty Bảo đảm an toàn hàng hải miền Bắc quản lý. Kể từ khi đi vào hoạt động từ năm 1996 đến nay, với chức năng, nhiệm vụ là bảo đảm tín hiệu, an toàn hàng hải cho tàu thuyền lưu thông trên biển, đêm đêm các cán bộ, nhân viên của Trạm vẫn cần mẫn thắp lên những luồng ánh sáng làm vững tin những chuyến tàu ngược xuôi qua vùng biển Thái Bình.

Rót chén trà xanh mời khách, cán bộ, nhân viên ở đây kể cho tôi nghe những câu chuyện đời mình, chuyện những "thần đèn" gác đèn biển giữa không gian lộng gió và ngập tràn tiếng sóng biển. Anh Cường chia sẻ cho tôi những thông tin cơ bản nhất về Trạm: Trạm Hải đăng Ba Lạt được xây dựng từ năm 1996, từ mặt đất đến tâm sáng cao 37,5m. Trạm nằm trên diện tích 4.000m². Từ năm 2015, Trạm mới có điện, còn trước đây Trạm phải dùng máy phát điện và pin năng lượng mặt trời. 20 năm qua, nhiệm vụ của chúng tôi là thắp sáng đèn và canh đèn. Một ngày làm việc của nhân viên là kiểm tra, bảo dưỡng đèn hải đăng chính, hải đăng phụ, hệ thống điện, hệ thống ắc quy và báo cáo công việc với đơn vị trung tâm. Mùa hè chạy đèn bắt đầu từ 18 giờ tối ngày hôm trước đến 6 giờ sáng ngày hôm sau, còn mùa đông thì từ 17 giờ 30 phút ngày hôm trước đến 7 giờ sáng ngày hôm sau. Công việc được lặp đi lặp lại như một chu kỳ bất biến nên đòi hỏi những người làm nhiệm vụ trực đèn biển luôn kiên trì, chịu khó và phải xa gia đình thường xuyên.

124 bậc thang hình xoắn ốc đưa chúng tôi tới đỉnh tháp đèn. Bên ngoài, gió rất mạnh nhưng bên trong tháp đèn rất ngột ngạt và nóng nực. Từ độ cao gần 40m, trải dài ngút ngàn trước tầm mắt tôi là biển cồn Vành xanh thẳm, yên bình được điểm tô bởi những con tàu đang rẽ sóng ra khơi. Và dưới kia là bờ cát trắng, là rừng phi lao hút gió và cả những làng quê miền biển trù phú, căng tràn sức sống của một vùng nông thôn mới. Chỉ tay về phía đất liền, anh Cường chia sẻ: Quê mình ở mảnh đất này, quanh năm quen với sóng gió nên khi nhận nhiệm vụ ở Trạm mình cũng như nhiều anh em khác đều quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Không chỉ làm nhiệm vụ bảo đảm an toàn hàng hải, đơn vị còn phối hợp với các lực lượng, đơn vị bạn tham gia phòng, chống lụt bão, khắc phục hậu quả thiên tai. Đồng thời, quan sát trên cao bảo đảm an ninh trên biển, kịp thời thông báo các sự cố, tàu lạ hoạt động trên khu vực biển do đơn vị quản lý để trao đổi với Trạm Kiểm soát Biên phòng cồn Vành có biện pháp xử lý; tham gia bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới biển, tạo niềm tin cho những con tàu vươn khơi, bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Câu chuyện của "thần đèn" có thâm niên Đặng Văn Xô, 55 tuổi, quê ở Tiên Lãng (Hải Phòng) làm tôi xúc động hơn cả. 36 năm liên tục công tác tại các trạm hải đăng trên khu vực tuyến đảo Đông Bắc, 10 năm nay ông Xô gắn bó với Trạm Hải đăng Ba Lạt. Với ông, đây cũng là điểm dừng chân cuối cùng trước khi về nghỉ chế độ. "Ở Trạm này ai cũng hiểu tính bác ấy là người cởi mở, nhiệt tình trong công việc. Đặc biệt, bác ấy rất cảm thông và quan tâm đến nhân viên trẻ. Là người có kinh nghiệm, đã từng đối mặt với nhiều gian nan, thử thách, mọi kiến thức, vốn kinh nghiệm tích góp bác đều trao truyền cho thế hệ trẻ. Những câu chuyện một thời đi đảo của bác vẫn là chủ đề cuốn hút sau mỗi giờ làm việc mệt mỏi", anh Cường chia sẻ thêm. Còn với "thần đèn" Đặng Văn Xô, công việc lặng lẽ ông đã làm trong suốt 36 năm qua như một câu chuyện đầy lý thú của một người yêu nghề, yêu biển. Từ đảo Long Châu, Hòn Dấu (Hải Phòng) đến Vĩnh Thực, Cô Tô, Thanh Niên (Quảng Ninh) rồi về Ba Lạt (Thái Bình), không biết tự bao giờ ông giống như người lính biển, quanh năm làm bạn với nắng gió, "nghiện" cái vị mặn mòi của biển khơi. Xa tiếng sóng ồn ã là nhớ, nhớ đến cồn cào để rồi cái duyên với nghề ấy nó lại đến với người con trai của ông hiện đang công tác tại Trạm Hải đăng Lạch Huyền (Hải Phòng). Tâm sự về chuyện đời, chuyện nghề, "thần đèn" Đặng Văn Xô chỉ cười rồi nói vui với tôi: Xa gia đình, xa quê hương đôi khi cũng buồn lắm, nhưng một khi đã chọn cho mình một nghề, tâm huyết với nó, xác định được tâm lý ngay từ khi theo nghề thì ai cũng phải quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, tư tưởng luôn vững vàng để vượt qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ của người gác đèn biển, để ngọn đèn ấy luôn chiếu sáng, soi đường chỉ lối cho những còn tàu vươn khơi, cập bến an toàn, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và phối hợp giữ vững chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Một buổi chiều tháng 6, cái nắng gắt vẫn chưa tắt hẳn chiếu rọi vào làm cho ngọn hải đăng thêm lung linh, huyền ảo, biển cồn Vành chưa thôi ồn ã và câu chuyện về những "thần đèn" vẫn còn lưu luyến mãi. Chia tay các anh, trong tâm trí chúng tôi vẫn in đậm hình ảnh về người công nhân áo xanh cần mẫn leo từng bậc thang, lau chùi đèn báo. Đêm nay, ánh đèn ấy lại chiếu ra biển lớn, thôi thúc những con tàu rẽ sóng vươn khơi.

Tất Đạt