Đây là vụ thứ 3, nông dân trong tỉnh áp dụng phương pháp gieo thẳng và nó đã trở thành cuộc cách mạng lớn khi bà con đưa diện tích này tăng hơn 14 lần so với vụ xuân 2008. Thực tiễn qua sản xuất ở các mùa vụ cho thấy phương pháp gieo này đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, như giảm lượng thóc giống, công lao động, kháng sâu bệnh và năng suất cao hơn 10- 15% so với lúa cấy.

Về Điệp Nông (Hưng HàH) vào những ngày đầu tháng 6 cảm nhận đầu tiên của mọi người  là hình ảnh những cánh đồng lúa gieo thẳng đều tăm tắp, chín vàng trĩu hạt, thật đẹp mắt. ông Trần Minh Chiêu, Chủ nhiệm HTX dịch vụ nông nghiệp Điệp Nông cho biết: Vụ xuân 2010, toàn xã gieo cấy được 360 ha, trong đó gieo thẳng đạt 185 ha; dự kiến năng suất trung bình đạt 75 tạ / ha, riêng gieo thẳng cao hơn với lúa cấy từ 10 – 15%, như BC15, TBR1 đạt 76 – 78 tạ / ha; diện tích gieo thẳng được quy hoạch thành vùng, có vùng rộng 20 ha, thấp nhất là 2 ha trở lên; cả xã hiện có 29 công cụ gieo sạ hàng...

Để đạt được kết quả trên, trước hết Điệp Nông đã triển khai thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 62 của BCH Đảng bộ huyện về chuyển đổi cơ cấu giống và thường xuyên tổ chức các lớp chuyển giao khoa học kỹ thuật tới từng thôn, xóm. Ngoài ra; còn mời cán bộ khuyến nông tỉnh về truyền đạt 2 nội dung chính, như  hiệu quả và sự cần thiết trong việc chuyển đổi giống lúa ngắn ngày thay cho giống dài ngày, thay đổi phương thức canh tác từ cấy thủ công sang gieo sạ bằng công cụ. Đồng thời HTX đã xây dựng các mô hình cho hiệu quả kinh tế cao ngay trên các thôn làng để người dân mắt thấy, tai nghe và làm theo.

Đặc biệt vụ xuân 2010, có 7 chi hội nông dân xã đã đứng ra thành lập 7 tổ dịch vụ gieo sạ, giá trọn gói 55 nghìn đồng / sào (cả tiền thóc giốngc). Với dịch vụ này đã góp phần làm thay đổi phương thức sản xuất theo tập quán cũ, mở rộng được diện tích gieo thẳng và bảo đảm tính thời vụ, tiết kiệm công lao động. Những điều mà Điệp Nông đang làm đó là một điển hình hay, cho hiệu quả kinh tế cao và nó sẽ trở thành xu thế tất yếu trong sản xuất lúa, do đó các xã, thị trấn trong, tỉnh cần áp dụng để nhân ra diện rộng.

Hiện nay là lao động nông nghiệp thời vụ ngày càng thiếu, chi phí thuê lao động tăng cao, (giá thuê cấy một sào có lúc lên tới 150 nghìn đồng), các loại vật tư đắt đỏ khiến người nông dân ít mặn mà với thửa ruộng của mình. Vấn đề đặt ra cho sản xuất lúa là tìm ra giải pháp canh tác tiết kiệm lao động, giảm chi phí, song vẫn bảo đảm thời vụ, năng suất, chất lượng cây trồng.

Trên thực tế hiện nay, các tiến bộ mới về giống lúa, phân bón, thuốc trừ cỏ kết hợp với gieo thẳng là giải pháp phù hợp nhất và nó đã đáp ứng được các nhu cầu trên. ở tỉnh ta, gieo thẳng được áp dụng từ vụ xuân 2008 với diện tích 800 ha, đến vụ xuân 2010 đã tăng lên 12.036 ha, trong đó Đông Hưng có diện tích gieo thẳng lớn nhất 3500 ha, Vũ Thư có tỷ lệ cơ cấu cao nhất gần 34% và HTX  dịch vụ nông nghiệp Điệp Nông có mô hình liên kết gieo thẳng cho hiệu quả cao nhất.

Bà Đoàn Thị Kim Tứ, Phó giám đốc Trung tâm khảo nghiệm Khuyến nông Khuyến ngư tỉnh cho biết: “ gieo thẳng ở vụ xuân 2010 được mở rộng;  gieo bằng công cụ sạ hàng cải tiến tiết kiệm lao động, giống, đỡ phải tỉa, dễ chăm sóc, năng suất cao hơn lúa cấy.

Khi so sánh một số giống lúa chủ lực áp dụng biện pháp gieo thẳng với lúa cấy trên cùng chất đất, chăm sóc như nhau ở vụ xuân 2010, kết quả cho thấy lúa gieo thẳng sinh trưởng tốt hơn, năng suất cao hơn. Cụ thể như giống BC15 gieo thẳng thời gian sinh trưởng 130 ngày, số dảnh tối đa 737/m2, 280 bông /m2, số hạt chắc / bông là 115, dự kiến năng suất 69 tạ / ha; giống BC15 cấy sinh trưởng 140 ngày, dảnh tối đa 650/m2, 273 bông /m2, hạt chắc / bông 110, năng suất dự kiến 63, 9 tồ/ ha...”.

Mặc dù vụ xuân 2010 thời tiết, sâu bệnh diễn biến phức tạp làm gần 18 nghìn ha lúa bị triệu chứng điển hình của bệnh lùn sọc đen, song với sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của các cấp, ngành và bà con nông dân nên lúa vẫn sinh trưởng tốt, năng suất có thể đạt trên 70 tạ / ha. Trong vụ xuân này một số người  dự đoán lúa gieo thẳng sẽ bị nhiễm bệnh lùn sọc đen nhiều hơn lúa cấy, nhưng thực tế hầu hết lúa gieo thẳng không bị nhiễm lùn sọc đen, do hạt giống được xử lý tốt trước khi gieo, vãi.

Và điểm nổi bật của phương pháp gieo thẳng là khi đem ra hạch toán đã giảm chi phí trên 2 triệu đồng / ha, so với lúa cấy từ khâu giống, công làm đất, thuốc trừ sâu...Đặc biệt hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều, như giá thóc hiện tại khoảng 5.500 đ /kg, đem so sánh giữa gieo thẳng và cấy thì lúa gieo thẳng lợi nhuận cao hơn gần 5 triệu đồng / ha. Như vậy, vụ xuân 2010 toàn tỉnh gieo thẳng được trên 12 nghìn ha, bà con nông dân đã thu lời hơn so với lúa cấy trên 5, 7 tỷ đồng.

Qua sản xuất vụ xuân 2010, kinh nghiệm cho thấy sự thành công cần có định hướng, chỉ đạo quyết liệt của các cấp, các ngành, có cơ chế hỗ trợ và sự tham gia nhiệt tình của bà con nông dân. Đồng thời phải áp dụng đồng bộ các giải pháp kỹ thuật, như khâu làm đất, ngâm ủ giống, kỹ thuật gieo, thời vụ, chế độ điều tiết nước, mật độ cây, chế độ phân bón, phòng trừ sâu bệnh...

Bên cạnh đó, phải có đội ngũ cán bộ kỹ thuật có năng lực, trực tiếp chỉ đạo tại các điểm sản xuất. Thực tế cho thấy ở những địa phương không có cán bộ chỉ đạo kỹ thuật đều đạt hiệu quả thấp, thậm chí không có tác dụng...

Để có được những kết quả trên là sự nỗ lực lớn của các cấp, các ngành; trong đó vai trò nòng cốt là ngành nông nghiệp, nên đã động viên được nhiều hộ nông dân áp dụng làm theo. Việc tổ chức tập huấn kỹ thuật được triển khai sâu rộng đến tận thôn xóm, giúp nông dân nắm chắc kỹ thuật gieo thẳng và thực hiện tốt các quy trình thâm canh đã đề ra. Đặc biệt tỉnh đã có những chính sách kịp thời hỗ trợ nông dân về công cụ sạ hàng, thuốc trừ cỏ.

Một số địa phương còn hỗ trợ cả tiền thóc giống, công ngâm ủ...Với vụ xuân thắng lớn đã phần nào củng cố niềm tin, tạo một hướng đi mới cho bà con trong việc đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất cho hiệu quả kinh tế cao hơn.

Nguyên Bình