Trước yêu cầu đòi hỏi của công cuộc cải cách tư pháp trong tình hình mới, đặc biệt là trong việc thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”, cán bộ, công chức, Hội thẩm nhân dân trong toàn ngành đã quán triệt và thực hiện nghiêm túc, qua đó nhận thức của cán bộ về ý nghĩa, tầm quan trọng của công cuộc cải cách tư pháp đã có sự chuyển biến tích cực, mạnh mẽ, ý thức trách nhiệm được đề cao, chất lượng hoạt động xét xử đạt kết quả tốt, cơ bản đáp ứng yêu cầu của cải cách tư pháp cũng như đòi hỏi của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với công tác của ngành Tòa án.

Chương trình hành động thực hiện cải cách tư pháp của Ban Cán sự Đảng TAND tỉnh Thái Bình đã đề ra các mục tiêu là: Xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức trong sáng, có kiến thức pháp lý toàn diện, có kinh nghiệm hoạt động thực tiễn, có tinh thần trách nhiệm phục vụ nhân dân; không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động xét xử; không được xử oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm. Việc xét xử phải bảo đảm đúng pháp luật phục vụ đắc lực và kịp thời nhiệm vụ chính trị của địa phương, của ngành, góp phần tích cực vào xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN.

Sau 8 năm (từ năm 2005 - 2013) thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, ngành Tòa án Thái Bình đã đạt được những kết quả, cụ thể như sau: Đã giải quyết 20.522 vụ, việc sơ, phúc thẩm, giám đốc thẩm các loại án với 10.320 bị cáo. Tiến độ giải quyết án hàng năm đều vượt chỉ tiêu của ngành đề ra, án Hình sự đạt 98% trở lên, án Dân sự - Hôn nhân gia đình, Kinh doanh thương mại, Hành chính, Lao động đều đạt trên 90%. Nhìn chung các Tòa án đã quán triệt và thực hiện nghiêm túc tinh thần Nghị quyết số 08, Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị cũng như yêu cầu của ngành về đổi mới và nâng cao chất lượng xét xử, đề cao việc tranh tụng tại phiên tòa. Vì vậy, chất lượng xét xử đã được nâng lên, bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không có vụ án nào xử oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm. Việc quyết định hình phạt cơ bản phù hợp với tính chất của vụ án và yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm. Tỷ lệ án bị hủy, bị sửa thấp, không có án quá hạn luật định.

Về công tác tổ chức các phiên tòa đều bảo đảm tính uy nghiêm, công bằng, dân chủ và nghiêm minh. Nội dung phiên tòa bảo đảm đầy đủ trình tự, thủ tục theo đúng quy định của pháp luật. Việc xét hỏi bảo đảm tính khách quan, sâu sát. Việc tranh luận thực sự bình đẳng, dân chủ. Việc phán quyết chủ yếu dựa vào kết quả tranh tụng tại phiên toà, khắc phục được tình trạng phiến diện hình thức, bảo đảm tính độc lập của các thành viên Hội đồng xét xử trong nghị án. Do vậy, các vụ án lớn, trọng điểm, những vụ án dư luận quan tâm đều được tổ chức xét xử tốt, điển hình là vụ án về mua bán hóa đơn thuế giá trị gia tăng do Nguyễn Thị Thoa và đồng phạm thực hiện. Đây là vụ án lớn nhất ở Thái Bình, vụ án có nhiều bị cáo, phạm nhiều tội, liên quan đến địa bàn của nhiều tỉnh lại khó xác định tội danh, lần đầu tiên hành vi mua bán hóa đơn thuế giá trị gia tăng được TAND tỉnh xét xử theo tội lưu hành giấy tờ có giá giả và được đánh giá cao; vụ án Trần Anh Kim phạm tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, đây là một trong 8 vụ án trọng điểm của quốc gia.

Vụ Nguyễn Bá Hoán, Nguyễn Thị Tố phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với số lượng lớn và hoạt động trên địa bàn nhiều tỉnh và thành phố trong cả nước (22 tỉnh, thành phố) với nhiều thủ đoạn tinh vi, cấu kết với người nước ngoài, làm cho nhiều công dân bị thiệt hại (gần 300 người bị hại) với số tiền rất lớn. Trong năm 2012 - 2013 đã tổ chức xét xử tốt nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng điển hình vụ Nguyễn Xuân Dũng sinh năm 1993, quê quán xã Hòa Bình, huyện Vũ thư đã có hành vi giết người (Bác sĩ Giầu tại Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ thư), bị cáo Dũng bị phạt tù chung thân. Vụ Lê Thanh Đại, sinh năm 1981, quê quán xã Tây Phong, huyện Tiền Hải có hành vi giết 3 người và cướp tài sản (phường Phú Khánh, Thành phố Thái Bình) bị cáo Đại bị phạt tử hình về tội giết người, 10 năm tù về tội cướp tài sản, tổng hợp hình phạt chung cho cả hai tội buộc Lê Thanh Đại phải chấp hành là tử hình. Các phiên tòa trên được các cơ quan tư pháp trung ương và địa phương cũng như dư luận nhân dân đánh giá cao.

Thực hiện lộ trình tăng thẩm quyền xét xử cho TAND cấp huyện (2005 - 2010) ngành Tòa án Thái Bình là một trong những đơn vị hoàn thành sớm 2 năm so với yêu cầu chung trong cả nước. Từ tháng 7/2011 thực hiện quy định mới tăng thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với các vụ án hành chính số lượng án hành chính tăng lên, ngành đã chủ động tổ chức giải quyết đạt kết quả cao. Thực hiện Kết luận 79-KL/TW của Bộ Chính trị và hướng dẫn của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương, Tòa án nhân dân tối cao, Ban cán sự Đảng TAND tỉnh đã xây dựng Đề án thành lập TAND sơ thẩm khu vực, Đề án đã được Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thái Bình cho ý kiến thống nhất để báo cáo các cơ quan tư pháp trung ương. Về cải cách hành chính TAND tỉnh đã thành lập bộ phận Hành chính - Tư pháp (Một cửa) để tạo thuận tiện cho người dân tiếp cận với Tòa án. 

Để bảo đảm thực hiện tốt công tác xét xử đáp ứng tinh thần cải cách tư pháp, TAND tỉnh đã kiện toàn công tác tổ chức cán bộ, phân bổ đủ số lượng biên chế, số lượng Thẩm phán, Thư ký cho các Tòa án trên cơ sở tình hình thực tế số lượng các vụ án đã xét xử qua các năm; căn cứ vào trình độ năng lực của cán bộ, yêu cầu của công việc để điều động cán bộ trong ngành, nhất là đội ngũ Thẩm phán nhằm phát huy khả năng, nâng cao chất lượng hiệu quả công việc. Hàng năm, TAND tỉnh đều tổ chức tập huấn nghiệp vụ chuyên môn, đặc biệt là kỹ năng xét xử cho Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký. Ngoài việc tổ chức hội nghị tập huấn trong toàn ngành, từng đơn vị tổ chức học các nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao và các văn bản pháp luật có liên quan phục vụ cho công tác xét xử. Cử Thẩm phán tham gia các lớp tập huấn do Trường cán bộ Tòa án, Viện Khoa học xét xử tổ chức. Bên cạnh việc đào tạo nghiệp vụ chuyên môn, TAND tỉnh còn tổ chức cho cán bộ học tin học, ngoại ngữ, tiến hành nối mạng internet trong toàn ngành để cập nhật thông tin kịp thời, nhanh chóng. Cùng với việc quan tâm đầu tư nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ Thẩm phán, Thư ký, thì việc đầu tư trang thiết bị, phục vụ công tác xét xử được quan tâm.

Để tiếp tục thực hiện tốt Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Tỉnh ủy Thái Bình, thời gian tới Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình tiếp tục xây dựng chương trình hành động cụ thể đẩy mạnh công tác cải cách tư pháp giai đoạn 2013 - 2015 và những năm tiếp theo. Không ngừng nâng cao chất lượng xét xử các loại án, không để xảy ra oan sai, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự theo đúng pháp luật, phấn đấu giải quyết không có án để quá hạn luật định và giảm tỷ lệ án bị hủy, sửa. Tổ chức tốt các phiên tòa, nâng cao tranh tụng tại phiên tòa, bảo đảm phán quyết của Hội đồng xét xử trên cơ sở kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa. Tăng cường công tác giám đốc kiểm tra nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng xét xử của TAND cấp huyện, qua đó rút kinh nghiệm chung, đồng thời uốn nắn kịp thời những sai sót trong công tác xét xử. Thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại tố cáo, nhất là những khiếu nại về giám đốc bản án và khiếu nại về hành vi tố tụng. Tăng cường kỷ luật công vụ, nâng cao ý thức trách nhiệm cho đội ngũ có chức danh tư pháp. Tiếp tục tăng cường công tác đào tạo để nâng cao trình độ của cán bộ, nhất là đối với đội ngũ Thẩm phán; từng bước tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong tình hình mới.

Nguyễn Thị Sen

Tỉnh ủy viên, Chánh án Tòa án