Với ưu điểm bền, gọn nhẹ, dễ sử dụng, giá rẻ nên túi nilon có mặt ở khắp mọi nơi. Sử dụng túi nilon để đựng đồ đã trở thành thói quen của nhiều người tiêu dùng. Đi chợ mua mớ rau, con cá, hay chỉ vài quả chanh, củ hành cũng đều được cho riêng vào từng túi. Sự tiện dụng của nó khiến cho cả người mua và kẻ bán đều khó thay đổi thói quen. Dạo quanh một số chợ trên địa bàn Thành phố Thái Bình, kẻ mua người bán thật náo nhiệt.

Chợ Đề Thám ngày cuối tuần đông hơn ngày thường. Qua quan sát của chúng tôi, người dân đều “tay xách nách mang” với đủ các loại túi nilon lớn nhỏ, màu sắc đa dạng để đựng các loại thực phẩm khác nhau. Bất cứ một món hàng dù nhỏ hay lớn đều dùng 1 túi để đựng, một số loại như thịt, cá, tôm dùng đến 2, 3 túi đựng cho “an toàn”, khách hàng có nhu cầu xin thêm người bán sẵn sàng cho ngay.

Sau hơn 30 phút  qua các hàng, ra đến cổng, bác Trần Thị Thoa, tổ 8, phường Đề Thám đã có một chùm túi nilon đủ màu sắc đựng cá, thịt, rau, quả, hành tỏi. Tính sơ sơ cũng tới gần 10 chiếc túi các loại. Chị Nguyễn Thị Oanh, chủ kiốt bán rau gia vị chia sẻ: Với đặc tính nhẹ, dai, bền, đựng được nhiều loại hàng hóa lại dễ sử dụng nên cả người mua lẫn người bán đều thích dùng. Đặc biệt giá thành túi khá rẻ, chỉ hơn 10.000 đồng/kg, dùng cả tuần mới hết.

Sau khi tan sở, việc đầu tiên của chị Trần Thị Thanh Thúy, tổ 12, phường Bồ Xuyên là rẽ vào chợ để mua thực phẩm. Tất cả rau củ quả, thịt cá, mỗi loại đều được đựng riêng trong những chiếc túi nilon đủ loại về kích cỡ và màu sắc. Theo chị thì, hầu hết các chị em tranh thủ hết giờ làm là rẽ vào chợ mua đồ luôn, mua gì là có túi đựng nấy, rất thuận tiện dù biết dùng túi nilon là không tốt, không sạch, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và môi trường sống. Siêu thị Vitory Thái Bình vào ngày nghỉ cuối tuần, người đến mua sắm đông hơn. Và cuối buổi mua sắm của các bà, các chị, những chiếc xe cũng nặng trĩu các túi đồ. Túi nilon ở các siêu thị thường bắt mắt và không mỏng như hàng chợ nên ai cũng tranh thủ xin thêm vài cái phòng khi dùng đến. Ngay tại các chợ nông thôn, rất ít người đi chợ dùng làn để đựng thực phẩm, hoặc nếu có thì cũng đựng vào túi nilon trước rồi mới cho vào làn. Do vậy việc dùng làn đi chợ cũng chẳng có tác dụng gì trong việc giảm bớt những chiếc túi nilon. 

Ngày 1/1/2012, Luật Thuế bảo vệ môi trường có hiệu lực, trong đó quy định túi nilon là một trong 8 loại hàng hóa hạn chế sử dụng. Quy định này khiến việc nhập nguyên liệu gặp khó khăn, vì vậy doanh nghiệp cũng phải tăng giá bán các loại túi nilon. Tuy nhiên, việc tăng giá dường như cũng không hạn chế được thói quen sử dụng túi trong sinh hoạt của người dân.

Từ tháng 4/2013, Chính phủ đã phê duyệt Đề án tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường do sử dụng túi nilon khó phân hủy trong sinh hoạt đến năm 2020. Theo đó, đến 2020, giảm 65% khối lượng túi nilon khó phân hủy sử dụng tại các siêu thị, trung tâm thương mại và 50% tại các chợ dân sinh so với năm 2010; thu gom, tái sử dụng 50% tổng số lượng túi nilon khó phân hủy phát sinh trong sinh hoạt. Và một trong các nhiệm vụ quan trọng của Đề án là tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng, doanh nghiệp về tác hại của chất thải túi nilon khó phân hủy đối với môi trường; khuyến khích sử dụng các sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường đối với từng hộ gia đình, ở các khu dân cư, chợ, siêu thị, trung tâm thương mại. Bên cạnh đó, phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể như:  Phụ nữ, nông dân, cựu chiến binh, thanh niên trong thực hiện nhiệm vụ này. Đồng thời, đưa nội dung giáo dục về tác hại của chất thải túi nilon khó phân hủy đối với môi trường vào chương trình giảng dạy ở các cấp học theo các hình thức, nội dung phù hợp.

Việc thay đổi hành vi, thói quen của người tiêu dùng không phải dễ dàng. Và nếu cứ trông chờ vào ý thức thì câu chuyện về túi nilon sẽ còn rất dài khi chưa có chế tài đủ mạnh như hiện nay. Vì vậy, công tác tuyên truyền, vận động cần phải đi đôi với các giải pháp cụ thể để từng bước thay đổi thói quen sử dụng túi nilon. Trước mắt, cần phải khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ các loại túi tự hủy, túi thân thiện môi trường với những ưu thế hơn hẳn túi nilon...

Minh Nguyệt