Cùng với tốc độ tăng trưởng nhanh về kinh tế, Thái Bình đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm nguồn nước mặt cũng như nước ngầm, do sự gia tăng lượng nước thải từ các khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN), làng nghề, sinh hoạt, y tế, nông nghiệp... Hiện nay, hầu hết nguồn nước thải từ các khu công nghiệp, làng nghề, trang trại chăn nuôi, các hộ dân vẫn chưa được thu gom và xử lý triệt để, chủ yếu đổ thẳng vào các sông, ngòi, ao, hồ.

Toàn tỉnh có hơn 240 làng nghề, trên 250 doanh nghiệp và hàng nghìn cơ sở sản xuất kinh doanh trong làng nghề như: dệt vải, chế biến lương thực, thực phẩm, thủ công mỹ nghệ, thêu ren, chạm bạc, chế biến thủy - hải sản…, góp phần tăng thu nhập, giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động nông thôn. Nhưng chủ yếu hoạt động với quy mô nhỏ, tự phát, công nghệ sản xuất lạc hậu, chắp vá, nằm phân tán trong khu dân cư nên nước thải không được thu gom, xử lý theo quy định, thải trực tiếp gây ô nhiễm môi trường nông thôn.

Thời gian qua, hàng chục cơ sở sản xuất lạc hậu không có hệ thống xử lý nước thải “được” cơ quan quản lý các cấp cho vào danh sách “đen” vẫn ngày đêm xả nước thải ô nhiễm mà chẳng mấy quan tâm đến trách nhiệm của mình trước pháp luật. Toàn tỉnh mới có 2 KCN Nguyễn Ðức Cảnh, Phúc Khánh đã đầu tư xây dựng khu xử lý nước thải tập trung, đi vào vận hành; KCN Gia Lễ đang đầu tư xây dựng; 3 KCN còn lại chưa có khu xử lý nước thải. Tại 6 KCN có gần 150 dự án đầu tư, vẫn còn một số dự án chưa có thủ tục hành chính về môi trường. Với lượng nước thải phát sinh khoảng 10.000 m³/ngày đêm nhưng chỉ có số ít doanh nghiệp đầu tư xây dựng hệ thống nước thải đạt tiêu chuẩn quy định.

Tại 31 CCN đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết thì mới chỉ có 5 CCN có thủ tục hành chính về môi trường, 100% các CCN chưa xây dựng khu xử lý nước thải tập trung. Vẫn còn hơn 200 dự án đầu tư vào các CCN chưa có thủ tục hành chính về môi trường. Hiện nay, nhiều ao hồ, sông ngòi trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là khu vực Thành phố Thái Bình đang phải “gồng” mình gánh chịu tình trạng ô nhiễm môi trường nước. Các sông: Bari, Kiến Giang, 3/2, Vĩnh Trà, Bồ Xuyên... đang trong tình trạng ô nhiễm, nước đều chuyển sang màu đen, với các chỉ số BOD5, COD, N, H2S... vượt mức so với quy chuẩn Việt Nam.

Ðoàn viên thanh niên huyện Ðông Hưng tham gia thu vớt bèo bồng, khơi thông dòng chảy.

Trong sản xuất nông nghiệp, tình trạng lạm dụng phân bón hữu cơ, phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, đặc biệt là sử dụng thuốc bảo vệ thực vật bị cấm sử dụng, quá hạn sử dụng đang là những áp lực chính cho môi trường nước. Các loại hóa chất này một phần cây hấp thụ, phần còn lại ngấm vào đất, nước, gây ô nhiễm nguồn nước, đất và giảm đa dạng sinh học.

Với diện tích cấy lúa gần 80.680 ha, mỗi năm toàn tỉnh sử dụng gần 550.000 tấn phân hữu cơ, 210.000 tấn phân bón vô cơ và trên 620 tấn hóa chất bảo vệ thực vật các loại. Do đó, lượng phân bón, hóa chất hòa tan trong nước ruộng được tiêu thoát vào các kênh, sông trục tiêu của 2 hệ thống thủy lợi Bắc và Namon> tỉnh, vì vậy nguồn nước mặt có xu hướng ô nhiễm ngày càng tăng.

Với trên 1.000 trang trại, 14.000 gia trại chăn nuôi và hàng nghìn hộ gia đình chăn nuôi nhỏ lẻ mà  hầu hết là chăn nuôi tự phát, tận dụng nằm ngay trong khu dân cư, hơn nữa đa số vẫn chưa được xử lý theo đúng quy định, thải trực tiếp ra môi trường đã và đang gây ô nhiễm nước mặt, nước ngầm. 

Toàn tỉnh hiện có hơn 1 triệu con lợn, trên 11 triệu con gia cầm, vài nghìn con trâu, bò thì tổng lượng chất thải, nước thải chăn nuôi thải ra môi trường hàng ngày là rất lớn. Hơn nữa, với tình hình dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm diễn biến rất phức tạp nên khi dịch bệnh xảy ra, việc tiêu hủy và xử lý hóa chất nếu không đúng quy trình kỹ thuật thì đây cũng chính là nguồn gây ô nhiễm cho môi trường đất, nước mặt, nước ngầm của địa phương.

UBND tỉnh đã phê duyệt Quy hoạch Bảo vệ tài nguyên nước mặt tỉnh Thái Bình đến năm 2020. Ðồng thời, tỉnh chỉ cấp phép đầu tư cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong những lĩnh vực ít gây ô nhiễm môi trường. Thành phố Thái Bình đã triển khai xây dựng hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt trên địa bàn Thành phố và sẽ đưa vào vận hành trong năm 2015…

Để bảo vệ nguồn tài nguyên nước, giảm thiểu các tác động ô nhiễm nguồn nước, tỉnh cần điều chỉnh cơ cấu kinh tế, tăng cường công tác quản lý cấp phép khai thác tài nguyên nước, chú trọng phát triển kinh tế theo hướng bền vững, ưu tiên các công nghệ sạch, thân thiện với môi trường, tăng cường các biện pháp thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở sản xuất vi phạm Luật Bảo vệ môi trường.

Đức Dũng