Gần ba mươi năm sau ngày con trai hy sinh, mẹ Nguyễn Thị Gái, 78 tuổi, ở thôn Hậu, xã Mê Linh, huyện Đông Hưng vẫn mong được một lần ra Trường Sa - nơi con mẹ - Trung sĩ Nguyễn Văn Phương và đồng đội đã ngã xuống để bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Mắt nhòa lệ, bàn tay gầy guộc run run, mẹ Gái cho chúng tôi xem lá thư và bộ quân phục hải quân - hai kỷ vật còn lại của con trai được đơn vị gửi lại và được mẹ giữ gìn cẩn thận. Gần 30 năm, giấy đã ngả màu vàng nhưng nét chữ của Trung sĩ Nguyễn Văn Phương vẫn còn rõ nét: "Bố mẹ kính yêu! Sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự ngoài đảo, con sẽ thi vào Trường Sĩ quan lục quân I, sau đó cưới một cô gái làng để chăm sóc, phụng dưỡng bố mẹ lúc tuổi già. Bố mẹ hãy yên lòng".

Ngày hy sinh, Trung sĩ Nguyễn Văn Phương mới tròn 20 tuổi. Vậy là bao dự định về tương lai, về hạnh phúc bình dị, đơn sơ cùng ước mơ trở thành sĩ quan lục quân mãi theo anh đi vào trầm tích.

Nhớ thương người con trai thảo hiền, hiếu nghĩa đã làm mái tóc mẹ Gái mỗi ngày một bạc thêm. Tiếp chuyện chúng tôi trong căn nhà đơn sơ, mẹ Gái đưa tay lau hai dòng lệ chảy dài trên khuôn mặt đã nhuốm màu thời gian và tuổi tác. Bất chợt mẹ nói với chúng tôi mà như nói với chính mình: Nếu còn sức khỏe như ngày xưa, tôi sẽ xin Nhà nước cho ra đảo Trường Sa một lần. Nhờ Nhà nước cho tôi đi qua đảo Gạc Ma để được gọi tên con tại nơi nó hy sinh. Nhưng bây giờ tôi già rồi. Có lẽ nguyện vọng đó không thể thực hiện được. Dù sao thì tôi và gia đình cũng luôn tự hào vì có người con đã chiến đấu, hy sinh vì chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Trong 64 cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam anh dũng hy sinh ngày 14/3/1988 khi làm nhiệm vụ bảo vệ Gạc Ma, có một người đã ghi tên vào lịch sử hào hùng của Quân chủng Hải quân và của quê hương Thái Bình - đó là Trung tá Trần Đức Thông, quê xã Minh Hòa, huyện Hưng Hà, Phó Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 146 hải quân, Phó Chủ tịch UBND huyện đảo Trường Sa, tỉnh Khánh Hòa.

Cho đến bây giờ, chị Trần Thu Hà, con gái liệt sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Đức Thông vẫn không thể quên ngày chị và gia đình biết tin bố đã anh dũng hy sinh ngoài đảo. Trung tá Trần Đức Thông cùng các đồng đội của mình đã lấy lòng tự tôn dân tộc, bằng chứng đanh thép về chủ quyền bất khả xâm phạm của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa để đấu tranh với quân xâm lược. Họ đã chiến đấu đến người cuối cùng để bảo vệ lá cờ Tổ quốc.

Chị Hà kể, từ ngày bố hy sinh, mẹ chị - bà Nguyễn Thị Seo đã nén đau thương để nuôi dạy các con nên người. Bà lấy nỗi nhọc nhằn, tần tảo như một lời thề không tiếng nói, được dồn sâu, chôn chặt trong lòng người ở lại với người đã ngã xuống vì Tổ quốc.

Bây giờ, bà cũng đã đi theo chồng vào cuộc viễn du bất tận trong cõi hư vô.

Những người dân ở thôn Cộng Hòa, xã Minh Hòa, huyện Hưng Hà luôn tự hào vì mảnh đất này là quê hương người anh hùng với lời thề giữ đảo của những người lính biển Việt Nam: "Thà hy sinh chứ không chịu để mất đảo! Hãy để máu của mình tô thắm lá cờ truyền thống của Quân chủng Hải quân anh hùng".

Dẫn chúng tôi ra nghĩa trang - nơi có ngôi mộ thờ vọng Anh hùng Trần Đức Thông, trong khói hương và sự tĩnh lặng dành cho những người trở về cõi vĩnh hằng, chúng tôi hiểu một điều: Gia đình liệt sĩ Trần Đức Thông và nhân dân địa phương lập mộ gió tại quê nhà như lời tri ân và nhắn nhủ đến các thế hệ hôm nay và mai sau: Đừng bao giờ quên những người giữ biển.

Sự hy sinh của Anh hùng Trần Đức Thông cùng hàng chục cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam đã đi vào thơ, ca, nhạc, họa, để hôm nay, mỗi khi nhắc đến Trường Sa, các con ông vẫn đinh ninh: Cha mình không bao giờ chết.

Chị Trần Thu Hà xúc động kể lại: Đơn vị dù biết chính xác bố tôi đã hy sinh nhưng khi cử cán bộ chính sách về thăm gia đình vẫn thông báo: Trung tá Trần Đức Thông vì bận công tác xa nên nhờ đơn vị chuyển về gia đình 21 cân gạo, ba lô, quân trang, tem phiếu. Nghe xong, mẹ con tôi ôm nhau khóc. Anh cán bộ chỉ còn biết nắm chặt lấy bàn tay của mẹ tôi. Tất cả cùng khóc.

Gần 30 năm sau trận hải chiến ngày 14/3/1988, vì nhiều lý do khác nhau, sự thật về của cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền biển, đảo tại quần đảo Trường Sa chưa được thông tin một cách đầy đủ, khách quan và trung thực. Qua các tư liệu lịch sử tại Ban Biên giới Chính phủ, xin cung cấp cho bạn đọc sự kiện Gạc Ma được ghi lại với những diễn biến như sau:

Năm 1979, sau thất bại trong cuộc chiến tranh xâm lược biên giới phía Bắc, được Mỹ bật đèn xanh và lợi dụng lúc Việt Nam phải đương đầu với nhiều khó khăn về kinh tế, ngoại giao do bị bao vây, cấm vận, nhà cầm quyền Trung Quốc dã tâm thôn tính một số đảo trên quần đảo Trường Sa. Sau khi chiếm giữ trái phép các đảo Chữ Thập, Châu Viên, Huy Gơ, Ga Ven, lính Trung Quốc tiếp tục chuẩn bị thực hiện ý đồ thôn tính ba đảo chìm Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao.

Đầu tháng 3/1988, hải quân Trung Quốc huy động lực lượng của hai hạm đội xuống khu vực quần đảo Trường Sa, tăng số tàu chiến hoạt động ở đây từ 9 đến 12 chiếc, gồm các tàu khu trục tên lửa, tàu hộ vệ tên lửa, tàu pháo, tàu đổ bộ, tàu vận tải, tàu đo đạc, tàu kéo và một pông-tông lớn.

Trước tình hình đó, ngày 4/3/1988, Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân xác định: Trung Quốc có thể chiếm thêm một số bãi cạn xung quanh cụm đảo Sinh Tồn, Nam Yết và khu vực Đông kinh tuyến 115^o, trong đó Gạc Ma giữ vị trí quan trọng, nếu để Trung Quốc chiếm giữ sẽ khống chế đường qua lại tiếp tế của ta cho các đảo mà ta đã khẳng định chủ quyền. Vì vậy phải quyết tâm đưa bộ đội ra đóng giữ các đảo Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao.

Chấp hành mệnh lệnh của cấp trên, ngày 12/3/1988, tàu HQ-605 thuộc Lữ đoàn 125 do đồng chí Lê Lệnh Sơn làm thuyền trưởng xuất phát từ đảo Đá Đông đến đóng giữ đảo Len Đao. Sau 29 giờ vượt sóng to gió lớn, tàu HQ-605 đã đến Len Đao và cắm cờ Tổ quốc lên đảo vào lúc 5 giờ ngày 14/3/1988, khẳng định chủ quyền và quyết tâm bảo vệ đảo của Hải quân nhân dân Việt Nam.

Tiếp đó, 9 giờ ngày 13/3/1988, tàu HQ-604 do đồng chí Vũ Phi Trừ làm thuyền trưởng và tàu HQ-505 do đồng chí Vũ Huy Lễ làm thuyền trưởng xuất phát từ đảo Đá Lớn tiến về Gạc Ma, Cô Lin. Phối hợp với hai tàu HQ-604 và HQ-505 có 70 chiến sĩ công binh hải quân thuộc Trung đoàn 83 và 22 chiến sĩ hải quân đánh bộ thuộc Lữ đoàn 146 do đồng chí Trần Đức Thông, Phó Lữ đoàn trưởng chỉ huy cùng 4 chiến sĩ đo đạc của Đoàn Đo đạc và biên vẽ bản đồ, Bộ Tổng tham mưu.

Khi hai tàu của ta thả neo được 30 phút thì xuất hiện tàu hộ vệ tên lửa của hải quân Trung Quốc từ bãi Huy Gơ tiến về phía Gạc Ma. Tàu Trung Quốc áp sát tàu HQ-604, dùng loa gọi sang khiêu khích, thay nhau cơ động, chạy quanh đảo Gạc Ma, uy hiếp chiến sĩ ta. Trước tình huống đó, cán bộ, chiến sĩ hai tàu 604 và 505 động viên nhau giữ vững quyết tâm, không để mắc mưu, kiên trì neo giữ quanh đảo.

Tình hình mỗi lúc một căng thẳng do hải quân Trung Quốc liên tục khiêu khích. Đến 21 giờ ngày 13/3/1988, Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân chỉ thị cho các đồng chí Trần Đức Thông, Vũ Huy Lễ, Vũ Phi Trừ chỉ huy bộ đội nêu cao quyết giữ vững các đảo Gạc Ma, Cô Lin; khẩn trương thả xuồng máy, xuồng nhôm, chuyển vật liệu xây dựng lên đảo ngay trong đêm ngày 13/3. Công việc này đã hoàn thành ngay trong đêm. Tiếp đó, lực lượng của Lữ đoàn 146 bí mật đổ bộ, cắm cờ Tổ quốc và triển khai 4 tổ chiến đấu bảo vệ đảo.

Tức tối trước ý chí và nghị lực phi thường của những người lính Hải quân nhân dân Việt Nam, phía Trung Quốc điều thêm hai tàu hộ vệ trang bị pháo 100 ly đến khu vực Gạc Ma. 6 giờ ngày 14/3/1988, tàu Trung Quốc thả 3 thuyền nhôm cùng 40 lính mặt đằng đằng sát khí đổ bộ lên đảo và điên cuồng lao vào giật cờ chủ quyền của ta. Lập tức, Thiếu úy Trần Văn Phương, Hạ sĩ Nguyễn Văn Lanh cùng đồng đội dũng cảm giành lại cờ. Lính Trung Quốc đã nổ súng bắn vào bộ đội ta làm Thiếu úy Trần Văn Phương hy sinh, Hạ sĩ Nguyễn Văn Lanh bị thương. Mặc dù bị đối phương uy hiếp và nổ súng tấn công nhưng bộ đội ta vẫn kiên cường đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

(Còn nữa)

Nam Hương
Đài PTTH Thái Bình