Phóng xe từ thành phố Hải Phòng đến bến phà Đình Vũ khoảng hơn chục cây số, dừng lại, trước mặt du khách là một vùng trời, biển bao la. Từ đây phóng tầm mắt ra xa có thể nhìn thấy Đảo Ngọc Cát Bà. Ra với Đảo Ngọc, nếu đi bằng tàu thuỷ cao tốc từ bến Bính mất khoảng hơn một giờ,  bằng đường bộ khoảng 60km qua hai phà là đến Đảo Ngọc. Hơn chục năm về đây, Cát Bà được biết đến đây là trung tâm du lịch mới nổi của biển đảo Việt Nam.

Rất nhiều du khách nước ngoài đến thăm quan và nghỉ dưỡng ở đây.

Ở đây hội đủ các loại hình du lịch như: du lịch cảnh quan sinh thái, du lịch văn hóa, du lịch nghỉ dưỡng, nghiên cứu, thể thao mạo hiểm. Du khách cũng có thể nhân chuyến du lịch nghỉ dưỡng làm cho riêng mình một cuộc tìm hiểu vẻ nguyên thủy, hoang sơ, tự nhiên của đảo...

Đặt chân lên đảo, bạn sẽ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp nguyên sơ của khu rừng nhiệt đới trên đảo giữa trời biển bao la. Rừng trên đảo có diện tích hơn 17.300ha, trong đó có 570ha là rừng nguyên sinh. Dưới tán rừng già có hàng trăm cây thuốc quí, có cây thuốc bổ tim một củ, một lá chỉ có thể tìm thấy ở Cát Bà.

Đảo có hệ thực vật và động vật điển hình của rừng trên núi đá vôi, đáng chú ý có nhiều hang động kỳ thú. Xen kẽ giữa rừng và biển là những bãi tắm thiên nhiên cát trắng, nước trong tới đáy. Trong rừng già còn loại kỳ đà Komodo cổ đại, sơn dương nặng trên 100kg. Vùng biển Cát Bà có nhiều bãi tôm, bãi câu cá hồng, cá nục, cá tráp; có áng thảm nuôi đồi mồi.

Dưới các rạn đá ngầm chân đảo có bào ngư, trai ngọc và tôm rồng. Ở bãi hạ triều có tu hài (họ nhuyễn thể) được coi là "gà biển", thịt chắc và ngọt hơn cả bào ngư. Món tu hài nướng vắt chanh trở thành món đặc sản không thể thiếu ở các quán nhậu ven bờ biển, nét đực trưng của Đảo Ngọc. Nếu bạn làm cuộc hành trình xuyên đảo, bạn sẽ phải vượt qua quãng đường dài 27km, qua nhiều đèo dốc quanh co, xuống khoăn, vượt  áng, men theo mép biển, xuyên qua vườn quốc gia, vừa đi vừa ngắm phong cảnh kỳ thú, non nước hữu tình.

Một góc Vịnh Lan Hạ

Người dân biển đảo còn lưu truyền câu chuyện dân gian kể về sự tích đảo Cát Bà. Chuyện là thế này: khi xưa, nơi đây vốn là hậu cung của người đàn ông đầu tiên đến khai sơn phá thạch ở vùng này. Khi ông phát hiện ra có nhiều hòn đảo đẹp mê hồn (mà sau này có tên là Hạ Long), ông quyết ở lại gây dựng cơ đồ thì cũng là lúc ông phải cưu mang cùng lúc nhiều số phận nhi nữ đơn côi.

Họ đều có chồng làm ngư dân ra biển tìm cá, gặp giông bão, biển bắt mất người. Rồi để rảnh tay khai phá vùng Hòn Gai, Bãi Cháy, ông đã tập hợp tất cả các bà ra sống tại hòn đảo xinh đẹp, trù phú, biệt lập giữa biển khơi, nằm trong vịnh Lan Hạ. Cũng theo tương truyền vì thế, sau này vùng đất Bãi Cháy, Hòn Gai có tên là Ðất Của Ông, còn hòn đảo ở vịnh Lan Hạ kia được đặt tên là Ðảo Các Bà.

Làng cá Lan Hạ

Trải bao biến đổi, thăng trầm, bây giờ còn lại hai địa danh Cửa Ông (Quảng Ninh) và Các Bà ( gọi chệch đi mà thành Cát Bà) nằm giữa Hạ Long Quảng Nình và Hải Phòng. Cát Bà là một quần đảo có tới 366 đảo lớn, nhỏ. Ðảo chính là Cát Bà rộng khoảng 100km², cách cảng Hải Phòng 30 hải lý, tiếp nối với vịnh Hạ Long, tạo nên một quần thể đảo và hang động trên biển kỳ thú. Nhiều bãi biển mini đẹp, an toàn có thể thỏa lòng du khách muốn hòa mình vào biển.

Các bãi tắm Cát Cò I-II-III, Ba Trái Đào, Cát Dứa, Cát Ông…Trong số các bãi tắm nổi tiếng có hai bãi tắm lý tưởng nhất là Cát Cò và Cát Dứa. Ở đây nước biển trong xanh nhìn rõ cát vàng dưới đáy. Bạn nên nghỉ ngơi trên đảo Ngọc sau một ngày khám phá vẻ đẹp của đảo, để có dịp tận hưởng vị ngon bổ của món Tu Hài nướng trên bếp than (vốn là đặc sản có một không hai của Cát Bà), để bù đắp lại nguồn năng lượng đã "trót đánh rơi" trên đảo và cũng là để cả đời nhớ mãi kỷ niệm giữa biển đảo mênh mông. Tu Hài gần như chỉ có ở Cát Bà, trước đây ngư dân khai thác Tu Hài dựa vào đánh bắt, nhưng bây giờ, họ đã nuôi được quanh năm để cung cấp cho du khách. Ngủ đêm trên đảo khơi là một điều thích thú.

Bạn sẽ có những giây phút thảnh thơi vui cùng đảo Ngọc

Đến Cát Bà nếu không đi Vịnh Lan Hạ,  có thể coi là chưa đến đảo Ngọc. Vịnh nằm ở phía Đông đảo Cát Bà, trông ra cửa Vạn, liền kề vịnh Hạ Long. Vịnh rộng trên 7000ha, trong đó có 5400ha là khu vực quản lý của vườn quốc gia Cát Bà. Cảnh trí ở đây đẹp không kém gì vịnh hạ Long. Đi du ngoạn trên vịnh Lan Hạ thường xuất phát tại Bến Bèo, cũng có khi xuất phát ngay tại bến Tùng Vụng. Chỉ mất hơn 20 phút, trên biển, tàu sẽ đưa du khách đến đảo khỉ.

Đây là đảo Cát Dứa, một hòn đảo nằm trên vịnh Lan Hạ. Mấy năm gần đây, Vườn quốc gia Cát Bà và kiểm lâm huyện Cát Hải đã đưa khỉ về đây nuôi dưỡng nên đảo có thêm cái tên như vậy. Khỉ được đưa về đây sống với tự nhiên nhưng cũng rất gần gũi con người, chúng thích đùa giỡn với khách du lịch. Mật độ núi đá vôi ở đây khá dày và còn rất hoang sơ, chia cắt mặt biển thành những áng, những vịnh nhỏ. Nhiều áng, vịnh, hang động chưa được khám phá.

Nơi đây có tới hàng trăm ngọn núi với nhiều dáng vẻ tùy theo sự tưởng tượng của du khách như:hòn Guốc ( trông giống cái guốc),  hòn   Dơi  ( trông giống con dơi đang dang cánh)... Nhiều bãi cát xoải dài giữa hai khối núi đá, yên tĩnh không có sóng lớn, thực sự là nơi hẹn hò lý tưởng của các cặp đôi lên rừng, xuống biển. Dưới làn nước trong xanh là những bãi san hô nhiều màu sắc như các bãi: Vạn Bội, Vạn Hà...Biển Cát Bà có tới 300 loài cá, 500 loài thân mềm và giáp xác, trong đó nhiều loại có thể dùng làm nguyên liệu sản xuất hàng mỹ nghệ quý như đồi mồi, tôm rồng, trai ngọc, san hô, vỏ trai, ốc biển...

Rời những bãi biển đẹp và quyến rũ, ta đến với vườn quốc gia. Vườn quốc gia Cát Bà nằm cách thị trấn 15km về phía Tây bắc. Diện tích vườn quốc gia Cát Bà được quy hoạch bảo vệ là 15.200ha, trong đó có 9.800ha rừng và 4.200ha biển. Các ngọn núi đá vôi có độ cao trung bình 150m, cao nhất là đỉnh Cao Vọng cao 322m so với mặt biển. Vườn Quốc gia Cát Bà vừa có rừng, vừa có biển với nguồn tài nguyên phong phú, cảnh quan đẹp và nhiều loại động thực vật quí hiếm. Vườn còn có nhiều đèo nhỏ như đèo Ðá Lát, đèo Eo Bùa, đèo Khoăn Cao... Nhiều suối lớn quanh năm có nước như suối Thuồng Luồng, suối Treo Cơm, suối Việt Hải....

Rừng Cát Bà thuộc loại rừng nhiệt đới với các kiểu phụ thổ nhưỡng đặc biệt. Rừng trên núi đá vôi chiếm diện tích lớn nhất, xen kẽ là những khu rừng mọc tự nhiên trên núi đất, đặc biệt ở khu vực Trung Trang có khu rừng Kim Giao mọc tự nhiên. Hệ thực vật ở đây có 620 loài, thuộc 123 họ có giá trị như Chó Ðãi, Trai Lý, Lát Hoa, Ðinh, Kim Giao... Hệ động vật ở đây cũng rất phong phú với 20 loài thú, 69 loài chim, 20 loài bò sát và lưỡng cư, đặc biệt có loài Voọc đầu trắng thường sống ở các vách đá cheo leo ven biển - đây là một loài thú rất quí hiếm mà bây giờ chỉ còn thấy ở Cát Bà. Hang động trên đảo Cát Bà cũng rất phong phú, mỗi hang có một vẻ đẹp khác nhau, tạo ra những bức tranh thiên nhiên kỳ vĩ, sống động khiến người xem như lạc vào cõi tiên.

Tiêu biểu nhất là hang Luồn, động Trung Trang, động Gia Luận, động Thiên Long... với những nhũ đá muôn hình, muôn vẻ, rất đẹp mắt. Thiên nhiên còn tạo ra ở vùng núi đá vôi này những hang động trùng trùng điệp điệp. Nổi tiếng là động Thiên Long, Chung Chang, Hoa Cương, Hùng Sơn, hang Hàm Rồng. Đặc biệt nhất là động Thiên Long, tại đây các nhà khảo cổ học đã tìm ra những bộ xương hóa thạch của người Việt Cổ. Những bằng chứng khảo cổ cho thấy Cát Bà với di chỉ Cái Bèo thuộc nền văn hoá Hạ Long, dân cư đã sinh sống cách đây 6475 - 4200 năm.

Ra với đảo, hòa mình vào trời biển mênh mang, đêm ngủ trên Đảo Ngọc mơ về những bãi tắm thiên nhiên kỳ thú của các Tiên nữ trên trời xưa kia, trong câu chuyện cổ tích. Tỉnh giấc mơ màng ta vẫn còn cảm giác như hiện hữu đâu đây những dáng ngọc, chân son.

Bài và ảnh: Lê Quang Viện