Tâm huyết với trống cổ truyền

Mặc dù là xã ven thị nhưng Vũ Hội vẫn mang đậm nét văn hóa của vùng nông thôn Bắc Bộ, nhất là các sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, làng xã, dòng họ. Cả xã có hàng chục dòng họ, hầu hết đều có từ đường, nhà thờ họ. Trong các dịp lễ, tết, giỗ tổ hoặc việc quan trọng, các dòng họ đều có nghi thức đánh trống tế. Trước kia, mỗi dòng họ đều có đội trống riêng, có khi chỉ cần nghe tiếng trống, không cần nhìn, các cụ cao niên trong làng đã biết đó là trống của dòng họ nào, hoặc ai là người cầm trống cái. Tiếng trống tế trở nên gần gũi, quen thuộc, tạo cảm xúc thiêng liêng, tự hào của mỗi người dân địa phương. Tuy nhiên, hiện nay do nhịp sống hiện đại, tiếng trống dần mai một, số người biết chơi trống ngày càng ít, nhiều dòng họ phải thuê, mượn người gõ trống những dịp tế, lễ.

Người đầu tiên có ý tưởng và cũng là người tâm huyết, tổ chức dạy nghệ thuật chơi trống cổ truyền ở Vũ Hội không ai khác, chính là Bí thư Đảng ủy xã Trần Doanh Liễu. Ông Liễu đã thành lập hội trống Vũ Hội nhằm tập hợp, thu hút những người đam mê, yêu nghệ thuật trống cổ truyền tại địa phương, tạo sân chơi giao lưu, từ đó gìn giữ và phát huy nghệ thuật chơi trống. Từ tháng 6/2022, ông tổ chức lớp dạy đánh trống tế miễn phí cho nhân dân vào sáng chủ nhật hàng tuần. Ngoài kết nối, mời các nghệ nhân có kỹ thuật, kinh nghiệm chơi trống đến chỉ dạy, bản thân ông Liễu còn trực tiếp biên tập, chép, soạn lại các đoạn nhịp, phách để các bạn trẻ dễ học, dễ nhớ. Không chỉ bỏ công sức, ông Liễu còn ủng hộ kinh phí mua, bọc trống, dụng cụ tập luyện, nước uống phục vụ lớp học. “Tiếng trống cổ kích thích lòng tự tôn, tự hào của mỗi cá nhân về lịch sử dòng họ, quê hương. Tôi mong muốn lưu truyền cho đời sau tiếng trống tế, gìn giữ nét đẹp văn hóa đặc trưng của làng quê, dòng tộc, đồng thời giáo dục tinh thần trách nhiệm của thế hệ trẻ trong phát huy truyền thống dòng tộc, xây dựng quê hương giàu đẹp” - ông Liễu bộc bạch.

Vang lại nhịp trống xưa

Mỗi buổi sáng chủ nhật, góc sân nhà văn hóa thôn Phú Thứ, xã Vũ Hội lại rộn ràng tiếng trống, chiêng, xập xèng và tiếng cười đùa vui vẻ của người già, trẻ nhỏ. Anh Lê Khắc Diện,  thôn Phú Thứ chia sẻ: Trước kia tôi bận công việc mưu sinh nên không biết đánh trống, cũng không quan tâm đến trống tế. Tuy nhiên, khi có lớp dạy trống miễn phí, tôi được các cụ, các bác trong dòng họ cử đại diện đi học. Đến nay, tôi rất đam mê chơi trống, hiện tôi đã đánh được cả trống cái và trống con.

Nhờ năng khiếu và chăm chỉ tập luyện, sau hơn 2 tháng học, đến nay ông Trần Xuân Thưởng, 58 tuổi, xã Vũ Hội đã đánh được trống tế. Ông cho biết: Thông thường một bộ trống tế gồm có một trống cái và nhiều trống con, xập xèng, chiêng. Khi đánh, tất cả đều phải theo nhịp của trống cái; người đánh trống cái giống như nhạc trưởng tạo ra các hồi, nhịp, biến tấu, buộc người đánh chiêng, trống con, xập xèng phải gõ theo một cách nhịp nhàng. Trống tế không quá ràng buộc về luật lệ, tùy vào kỹ thuật của mỗi tay trống, trong 1 bài vẫn có thể sáng tạo theo cách riêng, ví dụ như cùng nhịp nhưng không gõ vào mặt trống mà có thể gõ 2 dùi vào nhau, cũng tạo ra âm thanh độc đáo.

Ông Nguyễn Văn Tuân, trưởng tộc dòng họ Nguyễn, thôn Phú Thứ cho biết: Dòng họ chúng tôi đang rất khó khăn về người đánh trống tế. Thiếu tiếng trống làm mất đi không khí hào sảng, tôn nghiêm mỗi dịp lễ, hội, việc họ. Thật may mắn là xã có lớp dạy đánh trống. Chúng tôi đã cử 4, 5 thanh niên đại diện dòng họ đi học, đến nay các cháu đã đánh trống tế khá tốt. Không phải mượn người đánh trống nữa, bà con trong họ phấn khởi lắm.

“Tôi rất vui và bất ngờ khi thấy bà con nhân dân trong xã rất ủng hộ, hưởng ứng tham gia lớp học đánh trống tế cổ truyền. Đến nay, xã có khoảng 40 người, trong đó có một số thanh niên, học sinh đã biết đánh trống tế. Đây là lực lượng nòng cốt, tích cực trong việc gìn giữ, lưu truyền, lan tỏa, phát huy tiếng trống cổ ở làng quê, dòng họ, góp phần bảo tồn và phát huy một trong những nét văn hóa đặc trưng, độc đáo của làng quê Việt Nam” - ông Trần Doanh Liễu, Bí thư Đảng ủy xã Vũ Hội chia sẻ thêm.

Quỳnh Lưu