Toàn huyện có 3 khu mỏ: Hồng An, Dốc Văn - Thị trấn Hưng Nhân và Tân Lễ với 2 doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát sông là Công ty cát Đại Lợi và Công ty Đầu tư xây dựng Hà Thành, sản lượng khai thác trên 200.000m3/năm. Cùng với đó, trong năm 2012, Công ty Vương Quốc Anh, Vân Trang, Doanh nghiệp tư nhân Trần Văn Quyền đã được Sở Nông nghiệp & PTNT cho phép nạo vét sông Luộc và tận thu cát, với sản lượng gần 90.000 m3.

Tuy nhiên, do nhu cầu sử dụng cát xây dựng, san lấp mặt bằng, đường giao thông... ngày càng lớn nên tình trạng khai thác cát lòng sông trái phép trên địa huyện diễn biến phức tạp, các phương tiện hoạt động có tính tổ chức, cử người canh chừng lực lượng thi hành công vụ và thường xuyên hoạt động vào ban đêm; sử dụng máy công suất lớn với những vòi hút to để hút cát. Và mặc dù các ngành chức năng, chính quyền địa phương đã tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, đưa ra nhiều giải pháp bắt giữ và xử phạt nhưng tình trạng khai thác cát sông trái phép, không chấp hành các qui định của Nhà nước về Luật khoáng sản vẫn còn diễn ra phổ biến và ngày càng tinh vi hơn. Việc xử lý những trường hợp khai thác cát trái phép hiện nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn do lực lượng ít, phương tiện chưa đủ mạnh, trong khi các đối tượng khai thác cát chủ yếu hoạt động vào ban đêm nên lực lượng kiểm tra rất khó tiếp cận để xử lý. Mặt khác, các đối tượng khai thác cát thường xuyên di động trên sông không theo thời gian và địa điểm nhất định nhằm cố tình tránh né sự kiểm soát của đoàn kiểm tra nên cũng gây nhiều khó khăn trong việc kiểm tra, ngăn chặn xử lý tình trạng này.

Một trong những điểm nóng về tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn huyện Hưng Hà là đoạn sông Luộc, thuộc địa phận xã Điệp Nông, hàng chục con tàu không số nối đuôi nhau khai thác cát trái phép đã làm sạt lở bờ bãi ven sông. Theo phản ánh của người dân xã Điệp Nông, thì tình trạng khai thác cát tại đây đã diễn ra từ nhiều năm nay, các đối tượng khai thác cát trái phép hoạt động không có thời gian nhất định và thường vào ban đêm để tránh sự kiểm tra của ngành chức năng.

Trung bình mỗi ngày có khoảng 5 - 7 tàu thuyền trọng tải lớn khai thác cát ở khu vực này. Đây là khu vực không nằm trong vùng mỏ cát do vậy khai thác cát ở khu vực này là trái phép. Những chiếc tàu, thuyền này ngang nhiên neo đậu áp sát bờ mô bãi đê xã Điệp Nông để hút cát, khi người dân ra đuổi thì chúng lại chuyển sang neo đậu phía bờ sông thuộc địa bàn tỉnh Hưng Yên. Ngày nào cũng như ngày nào, máy hút cát chạy ầm ĩ suốt đêm, vào tầm 3 - 4 giờ sáng hàng chục tàu nối đuôi nhau “rút ruột” tài nguyên, gây những tiếng ồn ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân địa phương.

Nếu tình trạng khai thác cát trái phép không được ngăn chặn thì chẳng bao lâu nữa dòng sông sẽ “nuốt” hết cả ruộng đồng, nhà cửa của người dân chúng tôi - bà Nguyễn Thị Hoan, xã Điệp Nông bức xúc nói. Ngay sau khi sự việc xảy ra, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với các ngành chức năng của huyện Hưng Hà vào cuộc tổ chức kiểm tra đột xuất, tuyên truyền, nhắc nhở các tổ chức, cá nhân nghiêm chỉnh thực hiện nên tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Luộc qua địa bàn xã Điệp Nông đến nay cơ bản không còn tái diễn.

Cùng với đó, cơ quan chủ quản là Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện đã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương và nhân dân nhằm phát huy vai trò giám sát địa bàn của nhân dân trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng giám sát, kiểm tra, xử lý vi phạm khai thác, kinh doanh khoáng sản cát lòng sông trái quy định của pháp luật, người dân đã mạnh dạn tố giác khi phát hiện vi phạm, nhanh chóng cung cấp thông tin kịp thời cho chính quyền địa phương để kiểm tra, xử lý. Đối với những địa bàn thường xuyên xảy ra hoạt động khai thác cát lòng sông trái phép, tập trung nhiều phương tiện khai thác trái phép vào ban đêm hoặc giáp ranh địa giới hành chính nhiều xã, thị trấn thì chủ tịch UBND cấp xã cũng đã có kế hoạch bố trí lực lượng, phương tiện tại các chốt giám sát cả ngày lẫn đêm kịp thời phát hiện vi phạm và có biện pháp xử lý kịp thời. Đặc biệt, nhiều xã còn thuê người chụp ảnh làm bằng chứng về hành vi vi phạm của các chủ tàu thuyền.

 Để bảo vệ và khai thác hợp lý nguồn tài nguyên cát lòng sông, bảo vệ môi trường và đời sống nhân dân ngoài giải pháp tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát của các cấp chính quyền, của các ngành chức năng, cần có sự chung sức của người dân trong việc tham gia giám sát, thông tin kịp thời đến chính quyền và các cơ quan chức năng về việc khai thác cát trái phép của các tổ chức, cá nhân vi phạm nhằm giúp cho các ngành chức năng có biệp pháp xử lý kịp thời.

                                                                        Minh Nguyệt