Lễ hội Văn hóa Thể thao truyền thống 14-10 khởi nguồn từ năm 1990, năm Thái Bình tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm thành lập tỉnh cùng với khai mạc Đại hội TDTT đúng vào ngày 14-10 – Ngày truyền thống giai cấp Nông dân Việt Nam. Với quy mô hoành tráng, lễ kỷ niệm ngày đó có phần lễ ý nghĩa với nhiều hoạt động thúc đẩy các giá trị văn hóa thể thao. Phần hội phong phú, đa dạng với nhiều loại hình văn nghệ dân gian, thể thao truyền thống được khôi phục biểu diễn, đồng thời thu hút số người tham gia diễu hành biểu dương lực lượng lên hàng nghìn người, tạo khí thế mới và ấn tượng tốt đẹp trong lòng cán bộ và nhân dân trong tỉnh.

Để tiếp tục duy trì và phát huy ý nghĩa, nét đẹp của hoạt động này, UBND tỉnh đã có Quyết định 292/QĐ-UB ngày 15-9-1992 về việc “Lấy ngày 14-10 hàng năm làm ngày hội Văn hóa Thể thao truyền thống của tỉnh”. Từ năm 2001, khi UBND tỉnh ban hành Quyết định 2080/QĐ-UB về thực hiện nếp sống văn hóa, ngày hội Văn hóa Thể thao truyền thống 14-10 cũng là dịp khen thưởng các đơn vị, thôn làng văn hóa và trao Bằng công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Việc trao thưởng, khuyến khích các thôn, làng, cơ quan đơn vị xuất sắc trong xây dựng đời sống văn hóa không chỉ là động lực để các thôn làng phấn đấu giữ vững danh hiệu trong những năm tiếp theo; mà còn tạo hiệu ứng mô hình điển hình để các thôn làng khác học tập noi theo, góp phần nhân rộng phong trào thực hiện nếp sống văn hóa trong cộng đồng dân cư.

Cũng trong ngày hội, các thôn làng, tổ dân phố văn hóa tiêu biểu được Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch trao tặng các thiết bị như tăng âm, loa đài... để khích lệ động viên các thôn làng tiếp tục đạt nhiều thành tích hơn nữa. Trên thực tế, phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và cuộc vận động Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại lan tỏa, thấm sâu, phát huy hiệu quả trong đời sống xã hội, góp phần xây dựng lối sống, nếp sống văn minh, thúc đẩy tiến bộ xã hội.

Bên cạnh đó, việc khảo sát, đánh giá và trao bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh mỗi dịp lễ hội văn hóa thể thao truyền thống đã giúp cho người dân thấy rõ giá trị của di tích, từ đó tăng cường ý thức giữ gìn bảo vệ. Những năm qua, số lượng di tích được khôi phục, tu sửa và chú trọng chăm sóc, bảo tồn gìn giữ trên địa bàn tỉnh ngày một tăng. Số di tích được xếp hạng di tích lịch sử các cấp tăng hơn nhiều so với những năm trước. Đặc biệt năm 2012, Di tích chùa Keo vinh dự được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử quốc gia đặc biệt, góp phần khẳng định giá trị truyền thống văn hóa và văn hiến lâu đời của mảnh đất và con người Thái Bình. 

Trong ngày hội Văn hóa Thể thao truyền thống, phần hội luôn là phần hấp dẫn và thu hút đông đảo diễn viên, nhạc công, vận động viên và quần chúng nhân dân bởi có nhiều hoạt động sôi nổi, đa dạng và phong phú. Ngoài chương trình nghệ thuật hiện đại do các đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp biểu diễn, ngày hội còn có sự tham gia của nhiều diễn viên nghiệp dư đến từ cơ sở với các tiết mục dân gian đặc sắc như trống hội, nhạc kèn, rối nước, múa lân, kéo co, cầu lông, bóng chuyền, biểu diễn võ thuật.v.v.. Ngày hội không chỉ là sân chơi văn hóa, giúp các đội cùng sinh hoạt, giao lưu, học tập lẫn nhau mà còn để động viên, khích lệ, nhằm đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động văn hoá, thể thao, du lịch; khơi dậy các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống; từ đó quảng bá, giới thiệu nét đẹp văn hóa tiêu biểu của quê hương. Đồng thời góp phần động viên quần chúng nhân dân hăng say thực hiện các phong trào thi đua lao động sản xuất, thực hiện tốt các chỉ tiêu nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Với những hoạt động văn hóa phong phú, đa dạng, ngày hội văn hóa thể thao truyền thống 14-10 không chỉ đơn thuần là một ngày hội của năm, mà còn có ý nghĩa lớn, góp phần khơi gợi, duy trì và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của quê hương.

Bài, ảnh: Hà Dung