Phí ô tô: Thu thế nào cho đúng!?
Một tuần sau khi áp dụng việc thu phí, chúng tôi có mặt tại Trung tâm Đăng kiểm ô tô Thái Bình được ông Trần Văn Dự, Giám đốc Trung tâm cho biết lượng xe vào nộp khoản phí này là 400 phương tiện với tổng số tiền thu được 800 triệu đồng. Cũng theo ông Dự, hầu hết các chủ phương tiện chấp hành, trong đó 50 xe chưa đến thời hạn đăng kiểm nhưng vẫn đến nộp phí. Tuy nhiên, phần đông bày tỏ nguyện vọng Nhà nước nên đưa việc thu khoản phí này qua giá xăng dầu. Tiếp xúc với các lái xe, chủ phương tiện đang thực hiện đăng kiểm, nộp phí bảo trì đường bộ mới thấy còn nhiều ý kiến đa chiều  và nhìn chung còn “chưa thông” với quy định mới này.

Anh Trần Văn Chiến (Đề Thám, Thành phố), chủ xe 17A 00198 vừa nộp tiền vừa phân bua, hàng ngày xe anh chỉ chạy từ nhà ra nơi làm việc khoảng 3km, đưa đón con đi học 4 km nhưng vẫn phải nộp mức đối với xe 4 chỗ là 130.000đ/tháng, như vậy thiệt thòi so với xe chạy nhiều, chạy đường trường hoặc xe kinh doanh vận tải hành khách.

Khác với anh Chiến, lái xe Thành (Nam Phú, Tiền Hải) chuyên chở thuê gạch men, sứ vệ sinh cho các doanh nghiệp khu công nghiệp Tiền Hải vào khu vực miền Trung, miền Nam lại than thở, như thế này xe anh chịu “phí chồng phí”. Cái lý anh Thành đưa ra là đã nộp phí bảo trì đường bộ ở đây rồi, nhưng chỉ tính từ Thành phố Thái Bình đến Thành phố Thanh Hóa anh lại phải nộp lệ phí đường bộ cho hai trạm thu phí B.O.T tại huyện Vũ Thư (Thái Bình) và Trạm của Thanh Hóa. Bổ sung cho ý kiến anh Thành, ông Nam (Nam Trung, Tiền Hải) chủ xe 29S 5764 cho biết, ông mới đi Hà Nội về, vẫn bị thu tại 2 trạm số tiền 100 nghìn đồng (hai lượt đi về). Cũng có lái xe đưa ra ý kiến  phí này đưa thu vào xăng là hợp lý nhất, xe nào chạy nhiều trên đường phải tốn nhiều xăng và đương nhiên sẽ phải đóng phí đường nhiều hơn. Ngay lập tức ý kiến này vấp phải phản ứng của một chủ xe khác là chủ ga ra ô tô, vị này cho biết trong xưởng của ông có nhiều thiết bị chạy xăng, khi sửa xe ô tô cũng dùng xăng nhưng có sử dụng đường bộ đâu mà phải đóng, ngoài ra còn vô số máy nông nghiệp dùng xăng dầu nhưng chỉ hoạt động tại chỗ. 

Phí xe máy: Địa phương chưa biết và liệu có khả thi
Việc thu phí sử dụng đường bộ đối với xe mô tô, Bộ Tài chính chỉ quy định khung mức thu phí, mức phí cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp xem xét, quyết định. UBND cấp xã chỉ đạo tổ dân phố (hoặc thôn) hướng dẫn kê khai, thu phí sử dụng đường bộ đối với xe mô tô trên địa bàn. Như vậy, việc quyết định mức phí đối với xe mô tô không phải do Thường trực HĐND tỉnh, Thành phố trực thuộc TƯ quyết định mà do HĐND cấp tỉnh xem xét quyết định. Kỳ họp HĐND cuối năm đã qua, hầu hết các địa phương trong toàn quốc đều không đưa việc này vào chương trình nghị sự, do vậy không có căn cứ để triển khai thu phí mô tô từ 01/01/2013.

Kể từ 01/01/2013 trên kính xe ô tô có thêm tem phí bảo trì đường bộ

Ông Vũ Xuân Nguyên, Chủ tịch UBND xã Vũ Lăng cho biết, ông cũng như lãnh đạo các xã lân cận chưa hề nhận được văn bản hướng dẫn nào về thu phí đường bộ xe máy. Theo ông, việc thu này rất khó bởi xã không nắm được cụ thể xe máy từng hộ, ngoài ra rất nhiều hộ chỉ sử dụng xe quanh xã, có hộ mua xe máy chỉ để kéo xe lôi chở sản phẩm nông nghiệp từ đồng về nhà. Một số lãnh đạo cấp xã, phường e ngại giao cho tổ trưởng tổ dân phố, trưởng thôn thu loại phí này sẽ khó khả thi. Thứ nhất, lực lượng này vốn đã mỏng, đang phải kiêm nhiệm nhiều việc (nhất là trong giai đoạn đang thực hiện xây dựng NTM hiện nay) chế độ, chính sách lại quá thấp, nay phải kiêm luôn việc gõ cửa từng nhà để thu phí bảo trì đường bộ. Thứ hai, đội ngũ tổ trưởng, trưởng thôn chủ yếu hoạt động bằng lòng nhiệt tình, hầu hết không có nghiệp vụ về thuế nên khó tránh khỏi nhầm lẫn trong kê khai, thu phí, đó là chưa kể có thể phát sinh tiêu cực khi có sự câu kết với đối tượng phải nộp phí. Thứ ba, trước nay các khoản thu ở tổ dân phố chủ yếu là vận động, tự nguyện nay nếu  người dân không tự giác, không kê khai, hoặc thiếu hợp tác, cố tình chây ỳ... cũng chưa có chế tài hướng dẫn xử lý.

Tại điều 10, Thông tư số 04/2012/TT-BNV, trưởng thôn và tổ trưởng tổ dân phố không có chức năng trên và tổ trưởng, trưởng thôn không phải lực lượng thuộc cấp hành chính nào. Một tổ trưởng tổ dân phố thuộc phường Kỳ Bá lo lắng, việc thu thuế sử dụng đất, mặc dù có pháp lệnh về thuế nhưng thực hiện đã là rất khó, huống hồ là thu phí xe máy. Về phía người sử dụng xe máy, không ít người ngạc nhiên vì chưa biết đến quy định này, khi được xem văn bản nhiều người cho rằng, do thiếu sự công bằng giữa xe đi ít và xe đi nhiều, đường tốt, đường xấu, hơn nữa nguồn thu này cũng không đáng kể và tiền chi phục vụ thu lớn nên họ kiến nghị Nhà nước nên xem xét lại.

Việc thu phí sử dụng đường bộ  là bước chuyển quan trọng để thực hiện Luật Giao thông đường bộ và Nghị định số 18/2012 của Chính phủ về Quỹ bảo trì đường bộ. Trong điều kiện hạ tầng giao thông đang xuống cấp nghiêm trọng, ngân sách Nhà nước hạn hẹp việc thu phí bảo trì đường bộ là đúng đắn nhưng xem ra tìm giải pháp nào để vẹn cả đôi đường thì vẫn “trở đi mắc núi, trở lại mắc sông”. Đã là người dân thì việc đóng góp thuế phí là trách nhiệm và nghĩa vụ, tuy nhiên hoạch định chính sách và cách thức thực hiện phải thực tế và công bằng, như lời của Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng khi trả lời trực tuyến với người dân tháng 1/2012: “Mục tiêu của việc thu phí không chỉ để giảm ùn tắc giao thông mà còn tạo ra nguồn thu để đầu tư trở lại hạ tầng, để phục vụ người dân tốt hơn. Việc thu này đảm bảo công bằng, thực tế, người sử dụng nhiều hạ tầng phải nộp phí nhiều hơn”. Chỉ có như thế chính sách mới được người dân hoan nghênh đón nhận.

Bài, ảnh: Phan Anh