Quy định chặt chẽ
So với Thông tư 22/2009/TT-BTTTT, Thông tư 04 có nhiều điểm mới, trong đó quy định: “… các chủ thuê bao khi sử dụng dịch vụ di động phải đến trực tiếp điểm đăng ký thông tin thuê bao để cung cấp số thuê bao, xuất trình chứng minh thư nhân dân hoặc hộ chiếu. Nghiêm cấm các hành vi: sử dụng chứng minh thư nhân dân hoặc hộ chiếu của người khác để đăng ký thông tin, sử dụng chứng minh thư nhân dân hoặc hộ chiếu của mình đăng ký thông tin thuê bao cho người khác; kích hoạt dịch vụ di động trước khi chủ thuê bao vẫn chưa thực hiện việc đăng ký thông tin thuê bao theo quy định; mua bán, lưu thông trên thị trường sim đã được kích hoạt dịch vụ di động trả trước khi chưa đăng ký thông tin thuê bao theo quy định. Mỗi cá nhân chỉ được  sử dụng số chứng minh thư nhân dân hộ chiếu của mình đăng ký tối đa 3 số thuê bao di động trả trước  của mỗi mạng thông tin di động…”.

Ngoài ra, Thông tư cũng có điều khoản quy định: Nghiêm cấm việc mua bán, lưu thông, sử dụng sim đa năng để đăng ký thông tin thuê bao, thiết bị có chức năng kích hoạt sim thuê bao không cần phải bẻ thẻ sim. Mặt khác, yêu cầu các điểm đăng ký thông tin thuê bao phải đáp ứng đủ các điều kiện về pháp lý, địa điểm mặt bằng và trang thiết bị tối thiểu. Nếu nhà cung cấp dịch vụ, các đại lý, chủ thuê bao thực hiện tốt những điều, khoản trên sẽ góp phần phát triển lành mạnh, bền vững thị trường viễn thông di động. Đồng thời sẽ giảm đáng kể lượng thuê bao ảo, tăng cường hiệu quả việc sử dụng kho số thuê bao di động cũng như sự chính xác, tin cậy của thông tin thuê bao. Đặc biệt là hạn chế được việc lợi dụng dịch vụ viễn thông di động trả trước vào các hoạt động gây mất an ninh và trật tự xã hội như: dùng sim rác, sim vô chủ gọi điện, phát tán các loại tin nhắn rác, tin nhắn lừa đảo, khủng bố đến người dùng, trộm cước viễn thông… 

Sim kích hoạt trước vẫn bán tràn lan, không cần đăng ký
 Đến nay, đã gần 9 tháng Thông tư ra đời nhưng khi đến các quầy bán sim, thẻ điện thoại di động trên địa bàn tỉnh vẫn làm tôi ngạc nhiên vì việc mua, bán sim đã  được kích hoạt trước vẫn diễn ra sôi động, công khai. Hỏi chủ đại lý bán sim nào cũng nhận chung 1 câu trả lời: “Trước đây đã có quy định cấm rồi nhưng sim rác vẫn dùng được đấy thôi, bây giờ cũng nói cấm nhưng đã phạt đâu”. Tại cửa hàng bán điện thoại di động, sim, thẻ ở đường Lê Quý Đôn (Thành phố Thái Bình), chỉ mất chưa đầy 5 phút tôi đã mua được một sim điện thoại với giá 60 nghìn đồng, trong đó có sẵn 120 ngàn đồng trong tài khoản. Khi hỏi về thủ tục có phải đăng ký thông tin không thì người bán hàng trả lời ngay: “Chị cứ đem về lắp vào điện thoại là dùng được, không cần đăng ký”. Ở một cửa hàng bán sim thẻ điện thoại khác trên đường Hai Bà Trưng, tôi bày tỏ phân vân muốn mua cho ông bà ở quê một sim điện thoại mà chưa biết dùng nhà mạng nào, lại không mang theo chứng minh thư thì người bán hàng trả lời luôn: “Chị mua cho ông bà sim sinh viên dùng rẻ nhất, cứ gọi là phát sinh thêm thời hạn, dùng vô tư không phải đăng ký”. Cuối cùng, tôi mua thêm 1 sim điện thoại di động giá 60 nghìn đồng, trong tài khoản có sẵn 200 nghìn đồng mà không phải xuất trình bất kỳ giấy tờ tuỳ thân nào.

Cũng do không cần phải đăng ký, cứ mua sim là có số tài khoản gấp đôi, thậm chí gấp 3 đến 4 lần số tiền bỏ ra, mỗi người dân có thể mua hàng chục sim điện thoại, dùng xong bỏ đi mua sim khác. Thậm chí, hiện nay nhiều người dùng di động nhưng số thuê bao vẫn mang tên người khác. Tiếp đến, chủ thuê bao hàng ngày vẫn nhận được vô số những tin nhắn quảng cáo, tin nhắn rác, rao vặt, mời tham gia trò chơi trúng thưởng…

Cần có biện pháp “mạnh tay” hơn
Theo số liệu của Sở Thông tin và Truyền thông: toàn tỉnh hiện có 6 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ điện thoại di động với 1.959.460 thuê bao; trong đó từ 70 đến 80% là thuê bao di động trả trước (gồm cả thuê bao ảo). Điều này có nghĩa số thuê bao thật đang hoạt động còn ít hơn. Hiện nay, doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn trong việc “trói chân” các chủ thuê bao vì chưa có cơ sở dữ liệu gốc đối chứng thông tin khách hàng đăng ký đúng hay sai. Các đại lý chỉ cần có chứng minh thư nhân dân của khách hàng là có thể “biến hoá” đăng ký sử dụng thuê bao cho nhiều khách hàng khác. Thậm chí, tự bịa số chứng minh nhân dân, miễn đúng cú pháp là hệ thống quản lý thuê bao di động trả trước chấp nhận. Tiếp đến, cả khách hàng và các nhà cung cấp đều khó cưỡng lại trước lợi ích. Với những chiếc sim này, các nhà mạng bán được nhiều hàng, còn người dùng thì sẽ được hưởng lợi từ việc tài khoản của mình được nhân gấp đôi, gấp ba.

Điều quan trọng nhất, để hạn chế sim rác, tin nhắn rác phải có quy định quản lý từ chính các nhà mạng thay vì người sử dụng. Có nhiều ý kiến cho rằng: nếu cơ quan chức năng quy định: các nhà mạng bán một sim mới mệnh giá 100.000 đồng, tài khoản trong sim chỉ có 50.000 đồng hoặc không có tiền trong tài khoản thì tình trạng “loạn sim” có lẽ không xảy ra.

Được biết, sau khi Thông tư 04 ra đời, một số nhà mạng di động trên địa bàn tỉnh đã tổ chức tuyên truyền, tập huấn cho các chủ đại lý bán sim, thẻ, đôn đốc khách hàng chưa đăng ký thông tin thuê bao đến đăng ký tại điểm giao dịch. Tuy nhiên, nếu cứ để doanh nghiệp tự “trói chân” mình sẽ không thể đạt hiệu quả cao. Mà quan trọng hơn là phải có sự vào cuộc tích cực từ các cơ quan chức năng, trong đó chịu trách nhiệm chính là Sở Thông tin và Truyền thông.

Tại một số tỉnh, thành phố khác, trong năm 2012 Sở Thông tin và Truyền thông đã vào cuộc kiểm tra nhằm hạn chế các loại sim rác, sim kích hoạt trước bày bán tràn lan trên thị trường. Tuy nhiên ở Thái Bình, đến thời điểm này, Sở mới chỉ dừng ở việc triển khai, tuyên truyền phổ biến nội dung của Thông tư, chưa tiến hành thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp, các đại lý bán sim và xử phạt những trường hợp vi phạm. Thiết nghĩ, với tốc độ phát triển thuê bao trả trước nhanh đến chóng mặt như hiện nay, nếu càng để lâu, thuê bao di động phát triển ngày càng nhiều sẽ khiến công tác quản lý gặp nhiều khó khăn hơn và nếu không có những biện pháp mạnh từ các cơ quan chức năng, giải quyết tận gốc vấn đề thì có lẽ các quy định cũng chỉ dừng ở trên giấy mà thôi.

Nguyễn Hình