Chính thức được UBND tỉnh công nhận đạt tiêu chuẩn làng nghề từ cuối năm 2012, làng đa nghề thôn Ðông Chú (xã Vũ Lễ, Kiến Xương) đang đứng trước nhiều cơ hội cũng như thử thách trong quá trình phát triển.

Theo quy định của UBND tỉnh, các tiêu chí để được công nhận làng nghề gồm có: Số hộ tham gia sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp - xây dựng (CN - TTCN - XD) phải đạt 30% trở lên trong tổng số hộ của làng; số lao động tham gia sản xuất CN - TTCN - XD phải đạt 50% trở lên trong tổng số lao động của làng; giá trị sản xuất CN - TTCN - XD đạt 50% trở lên trong tổng giá trị sản xuất của làng; hoạt động sản xuất ổn định tối thiểu là 2 năm tính đến thời điểm đề nghị công nhận; chấp hành tốt đường lối, chủ trương của Ðảng… Toàn huyện Kiến Xương hiện có 40 làng nghề ở 34 xã, còn lại 3 xã chưa có làng nghề được công nhận gồm: Thị trấn Thanh Nê, Vũ Công, Vũ Thắng. Nhìn chung, hoạt động của các làng nghề đều duy trì tốt, tạo việc làm tăng thu nhập cho người lao động. Giá trị sản xuất ở các làng nghề hàng năm chiếm 56 - 60% tổng giá trị sản xuất CN-TTCN toàn huyện.

Tuy nhiên các làng nghề trong huyện cũng đang vấp phải khó khăn chung: Thiếu hụt lao động, đặc biệt là lực lượng lao động trẻ, cơ sở vật chất cho sản xuất kinh doanh chưa đáp ứng yêu cầu, công nghệ, mẫu mã chậm đổi mới, phương thức sản xuất nhỏ lẻ, tiếp cận vốn còn hạn chế… Là một làng đa nghề, làng nghề thôn Ðông Chú tuy mới được công nhận song cũng đang đứng trước những khó khăn ấy. Toàn thôn có 583 nhân khẩu, trong đó 273 người trong độ tuổi lao động. Số lao động làm nghề là 212 người, chiếm 77%. Tổng giá trị sản xuất từ nghề năm 2012 đạt 12.730 triệu đồng với 3 ngành nghề chính: mây tre đan, may mặc và xây dựng.

Cũng như nhiều địa phương khác, nghề mây tre đan ở Ðông Chú có từ lâu, mức thu nhập không cao nhưng có thể tranh thủ làm mọi lúc, lực lượng lao động hầu hết đã cao tuổi. Các sản phẩm chủ yếu là khay đựng đũa, làn giỏ xuất khẩu. Số lao động làm nghề  mây tre đan là 60 người, chiếm khoảng 28%. Nghề may mặc đang thu hút đông nhất lực lượng lao động, chủ yếu là lao động trẻ với mức thu nhập từ 2,5 - 3,5 triệu đồng/ người/ tháng. Số lao động này hoặc nhận hàng về làm tại xưởng ở thôn hoặc làm thuê tại các công ty ở địa phương khác. Chị Lê Thị Thắm, lao động làm nghề may của thôn cho biết: Thu nhập của tôi đạt khoảng 3 triệu đồng/tháng. Tôi rất muốn làm tại các công ty lớn vì có chế độ bảo đảm hơn nhưng vì có hai con nhỏ, nên đành lựa chọn làm tại xưởng ở thôn vì làm trong các công ty yêu cầu về giờ giấc nghiêm ngặt hơn, gia đình có công việc đột xuất hay con cái ốm đau xin nghỉ cũng khó… Nghề xây dựng tuy vất vả nhưng thu nhập cao. Mỗi tổ thợ từ 20 - 30 người nhận xây dựng các công trình: nhà ở, trường học, trạm y tế… trên địa bàn tỉnh. Chia sẻ với chúng tôi, ông Bùi Ðình Nê, Bí thư Chi bộ thôn Ðông Chú cho biết: Ðược UBND tỉnh công nhận làng nghề, bà con trong thôn ai cũng vui mừng, phấn khởi. Tuy nhiên, một trong những bài toán nan giải trong việc duy trì và phát triển làng nghề đó chính là lực lượng lao động. Cán bộ thôn ngay từ đầu đã xác định đây là một vướng mắc lớn, thường xuyên tuyên truyền, vận động các lực lượng tham gia làm nghề nhưng chủ yếu là họ làm may do số lao động trẻ ngày càng đông, nghề truyền thống như mây tre đan cho thu nhập thấp, làm tại nhà vì vậy không có sức thu hút.

Ngoài ra, việc sản xuất theo hình thức nhỏ lẻ, không có chế độ, chính sách hỗ trợ: bảo hiểm, ngày nghỉ, thưởng… cho lao động vì vậy nhiều trường hợp làm được một thời gian rồi xin nghỉ chuyển sang công ty vì ở đó quyền lợi của người lao động được bảo đảm. Ông Nê cũng cho biết, thời gian gần đây, Công ty TNHH may An Thái (xã Thanh Tân) nằm cạnh địa phương đi vào hoạt động đã thu hút lượng lớn lao động rời làng đi làm trong công ty, khiến tiêu chí về lao động khi xét công nhận làng nghề khó được bảo đảm. Trong thôn, hiện số doanh nghiệp còn ít, chủ yếu là cơ sở hoạt động tự phát, chưa có sự phối hợp giữa doanh nghiệp và các ngành liên quan gây khó khăn cho công tác chỉ đạo, quản lý. Bên cạnh đó, làng nghề hiện chưa xây dựng được thương hiệu cho sản phẩm của mình, đào tạo nghề không được chú trọng, chưa có định hướng.

Phát triển nghề, làng nghề là hướng đi đúng đắn, không những thúc đẩy kinh tế phát triển mà còn tạo việc làm cho lao động tại chỗ. Thiết nghĩ cần có cơ chế hỗ trợ nhiều hơn cho đào tạo lao động nâng cao tay nghề, xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm phương tiện máy móc, chuyển giao công nghệ, xây dựng thương hiệu sản phẩm… Có như vậy làng nghề mới thực sự trụ vững và phát triển.

Bài, ảnh: Lưu Ngần