Không phải đến khi Nhạc sĩ Trần Long Ẩn sáng tác bài hát “Mừng tuổi mẹ” thì người cao tuổi (NCT) mới được ví như “chuối chín cây” mà từ xưa đến nay NCT vẫn được ví như “trái chín cây”, như “ngọn đèn trước gió”, chỉ cần một cơn gió lay là rụng, là tắt. Nhưng do nhiều nguyên nhân, hiện có những người đã bước vào cái tuổi “thất thập cổ lai hy” vẫn phải ngày ngày kiếm sống, nuôi mình, nuôi vợ, thậm chí nuôi con, chăm cháu khi con cái đi làm ăn xa... Tuổi đã cao, sức đã yếu, nhiều cụ già thôn quê vẫn chưa hết nhọc nhằn...

80 - 90 tuổi vẫn làm trụ cột kinh tế gia đình

Ðang dở tay nong lại chiếc rổ tre, thấy có khách vào thăm, cụ Vũ Văn Ngãi, thôn Khuốc Tây, xã Phong Châu (Ðông Hưng) vội dọn đồ nghề dành lối cho khách vào. Gian nhà nhỏ vẻn vẹn 9 m2, chỉ kê được 2 cái giường đơn, chừa một khoảng trống làm lối đi là nơi ngày ngày cụ Ngãi ngồi đan rổ kiếm sống. Ðã gần 90 tuổi - cái tuổi đáng nhẽ phải được nghỉ ngơi, dưỡng già, được con cái chăm sóc nhưng cụ Ngãi vẫn phải chăm sóc người vợ hơn 80 tuổi nằm liệt giường.

Cụ Ngãi tâm sự: “Gần ba chục năm trước, bà ấy hỏng dần hai mắt. Cách đây mấy năm lại bị ngã, không thể đi lại được nữa. Giờ bà ấy đã lẫn, chẳng nhận ra ai ngoài tôi”. Bốn đứa con của cụ không có nghề nghiệp ổn định, thu nhập không đủ ăn, vậy nên dù cao tuổi cụ Ngãi vừa phải chăm vợ, vừa đan rổ, lại đảm đương thêm 6 sào ruộng để kiếm tiền nuôi mình, nuôi vợ, hỗ trợ con cái nuôi các cháu học hành.

Gia cảnh của bà Nguyễn Thị Tỉnh (80 tuổi), xã Tân Lập (Vũ Thư) cũng chẳng sáng sủa gì mấy so với cụ Ngãi. Nỗi đau mất 2 người con trai chưa nguôi thì 3 năm sau người con dâu cả cũng ra đi vì căn bệnh hiểm nghèo. Bốn người con gái, ba người lấy chồng xa, một người đi tu theo Phật. Giống như nhiều người già nơi đây, bà Tỉnh vừa lo việc nhà, việc đồng áng, tranh thủ trồng rau, nuôi gà để có đồng ra, đồng vào trang trải cuộc sống, vừa trông cháu cho con cái đi làm. Sáng nào bà cũng dậy từ khi trời còn tối, soi đèn pin hái rau ngoài vườn,  mang rau ra đường lớn bán rồi về làm việc nhà.

Bà Ðặng Thị Min, xã Ðông Hợp (Ðông Hưng) đã nghèo còn chịu cảnh cô quạnh. Năm 2009, chồng chết vì căn bệnh ung thư để lại cho bà sự trống trải, mất mát lớn. Ngay năm sau, con trai cả của bà cũng bỏ đi theo bố. Hai người con gái lấy chồng xa, nghèo khó, không có điều kiện về thăm mẹ. Niềm an ủi duy nhất của bà là cậu con út, dù đã gần 40 tuổi nhưng ngẩn ngơ, suốt ngày lang thang quanh làng, cứ chạng vạng tối là bà lại mò mẫm đi tìm về.

Ở những vùng quê nghèo, không khó để tìm thấy NCT tóc bạc, răng long song bất đắc dĩ vẫn phải làm trụ cột kinh tế gia đình như cụ Ngãi, bà Tỉnh, bà Min. Ở thành phố, trên những con phố hay các góc chợ, chúng ta cũng dễ dàng bắt gặp bóng dáng NCT bên chiếc xe đạp cũ mèn hoặc chiếc xe đẩy, với chiếc rổ và mấy chục mớ rau, vài cân củ, quả, vẻ mặt khắc khổ, ánh mắt mệt mỏi, già nua mời gọi mọi người mua hàng. Có lần đi qua cầu Bãi Miến, tôi thấy một cụ ông phong phanh manh áo mỏng, nhàu nhĩ, tóc bạc gần hết đang loạng quạng, đánh vật với chiếc xe đạp chở 3 cái thang tre dài loằng ngoằng. Cụ bảo: già rồi, tay chân lóng ngóng, làm mãi mới được 3 cái thang mang ra chợ bán lấy tiền đong gạo mà mãi chẳng ai mua. Thương cụ, tôi mua một cái.

Mong ước của NCT nghèo

Hiện nay, số NCT ở nông thôn có cuộc sống khó khăn khá đông. Một phần rất nhỏ NCT ở nông thôn sống bằng trợ cấp, lương hưu, còn lại hầu hết sống dựa vào đồng ruộng... Chính vì vậy, dù các con đã trưởng thành, nhiều người hơn 70 tuổi hàng ngày vẫn bươn trải kiếm kế mưu sinh. Cụ thì vừa bán hàng, vừa chăm cháu giúp con, cụ thì gồng gánh chạy chợ, cụ thì ra đồng cấy gặt, trồng rau, nuôi gà, nuôi lợn...

Theo ông Phạm Văn Cống, Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Phong Châu, Luật Người cao tuổi có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2011 là điều rất đáng mừng, Luật đi vào cuộc sống sẽ giúp nhiều NCT đỡ vất vả hơn. Với tốc độ già hóa như hiện nay, tỷ lệ NCT ở nông thôn chưa được chăm sóc còn lớn, các chế độ, chính sách bảo đảm các cụ được sống khỏe, được chăm sóc chu đáo hiện đang là một bài toán khó, cần có sự vào cuộc của rất nhiều cấp, nhiều ngành và toàn xã hội.

Nói về mong ước của mình, cụ Vũ Văn Ngãi cười bảo: “Giờ tôi đang khỏe thì tôi cứ làm hết. Chỉ cầu mong được sức khỏe, các cháu ăn học tử tế thành người. Thế là đủ!”. Còn bà Ðặng Thị Min thì “mong có thêm chế độ nào đó cho người nghèo, đặc biệt là NCT nuôi con tàn tật, thì đỡ cực đi phần nào”. Bà Nguyễn Thị Tỉnh xúc động nói: “Ðảng, Nhà nước đã cho tôi hưởng 180.000 đồng/tháng là mừng lắm rồi, tôi không muốn mình yếu để phải nhờ vả con cái, tôi muốn có sức khỏe để sống vui, sống khỏe, sống có ích cho con cháu và xã hội”…

Hãy nghe mong ước giản dị của NCT để thấy rằng các bậc sinh thành đến lúc về già vẫn không ngại khó, ngại khổ, vẫn muốn sống có ích. Vì vậy, mỗi chúng ta cần chung tay cùng Ðảng, Nhà nước chăm sóc tốt hơn cho NCT, giúp họ vơi bớt khó khăn, vui hưởng tuổi già.

Bài, ảnh: Trung Hiếu