Hiện, toàn huyện có gần 400 trang trại, trên 1260 gia trại, còn lại chủ yếu là chăn nuôi tự phát, tận dụng, phân tán, nhỏ lẻ. Trong đó, đến 80% cơ sở chăn nuôi xây dựng chuồng trại ngay trong khu dân cư, gây ô nhiễm môi trường, tăng nguy cơ dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm và con người. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại nhất là dù chăn nuôi ở quy mô nhỏ hay lớn, các loại chất thải trong chăn nuôi đa phần vẫn chưa được xử lý theo đúng quy định, thải trực tiếp ra môi trường, gây ô nhiễm nước mặt, nước ngầm, đất nghiêm trọng.

Theo điều tra của Phòng Nông nghiệp huyện, trong tổng số 8.448 hộ chăn nuôi có 3.682 hộ chăn nuôi hợp vệ sinh, chiếm 43,4%; số hộ sử dụng hầm  biogas là 1.955 hộ, chiếm 23,1%; trong đó, trang trại Đông Hòa (xã Đông Á) có 6 hầm biogas, mỗi hầm dung lượng 1.000 m³. Số còn lại đều chảy trực tiếp ra hệ thống cống thoát nước chung trong khu dân cư.

Các trang trại chăn nuôi thường gây ra ô nhiễm môi trường không khí (mùi hôi), đất, nước mặt do phân, nước thải xả ra, nhất là chăn nuôi lợn và gà công nghiệp. Chất thải phát sinh trong chăn nuôi bao gồm: phân, nước tiểu, nước vệ sinh chuồng trại, thức ăn dư thừa, hóa chất dư thừa... là nguồn gây ô nhiễm môi trường rất lớn. Trong thực tế, chăn nuôi nông thôn chưa nói quy mô lớn mà chỉ với số lượng mỗi nhà vài chục con gia cầm, vài ba con gia súc nhưng nếu không có biện pháp triệt để xử lý môi trường thì chỉ vài năm sau đã bộc lộ nhiều bất ổn. Chuồng trại thiếu quy hoạch, các biện pháp xử lý phân thải gần như không có, được đến đâu hay đến đó, sống lâu thành quen là câu chuyện khá phổ biến với nông dân các vùng nông thôn hiện nay.

Thay đổi thói quen, tập quán không phải điều dễ dàng. Với người nông dân họ chỉ biết nuôi, còn ảnh hưởng đến môi trường như thế nào cũng không mấy quan tâm và dù có biết, nhưng vì cuộc sống họ cũng không thể chuyển sang nghề khác. Ngoài ra, do chăn nuôi phát triển, đồng nghĩa với diễn biến tình hình dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm luôn phức tạp. Các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ tận dụng đất thổ cư để chăn nuôi gia súc, gia cầm, hoạt động nhỏ lại ít vốn nên không có khả năng đầu tư lớn về mọi mặt, từ công tác thú y, con giống đến xử lý chất thải. Cộng thêm ý thức chấp hành các quy trình trong chăn nuôi hạn chế nên khi dịch bệnh xảy ra, các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ hứng chịu đầu tiên và cũng là nơi ủ bệnh, phát tán bệnh ra môi trường. Khi dịch bệnh xảy ra, việc tiêu hủy và xử lý hóa chất nếu không đúng quy trình kỹ thuật thì đây cũng chính là nguồn gây ô nhiễm cho môi trường đất, nước mặt, nước ngầm của địa phương.

Những năm qua, huyện Đông Hưng đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên về công tác bảo vệ môi trường. Các phòng, ban chức năng của huyện phối hợp với các xã, thị trấn tổ chức đánh giá hiện trạng tác động của môi trường đối với quy hoạch phát triển kinh tế, xã hội và có biện pháp xử lý đối với các cơ sở gây ô nhiễm. Đồng thời vận động người dân đầu tư xây dựng hầm biogas để tránh ô nhiễm, nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi; phổ biến rộng rãi việc sử dụng chế phẩm sinh học xử lý chất thải chăn nuôi để giảm mùi hôi thối, diệt khuẩn có hại và tăng khả năng phòng chống dịch bệnh cho vật nuôi. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi ngày càng phức tạp, là một trong những bài toán khó đối với Đông Hưng.

Song cũng phải nhìn nhận rằng, chăn nuôi hộ gia đình đang là chiếc "cần câu" hiệu quả cho nông dân phát triển kinh tế. Một đàn gia cầm vài trăm con, đàn lợn vài chục con đối với rất nhiều hộ nông dân hiện nay là thu nhập chính, giúp nông dân ổn định cuộc sống. Nhưng làm thế nào để chăn nuôi nông hộ vẫn có thể tồn tại, phát triển bền vững mà không làm ảnh hưởng đến môi trường, đến an toàn dịch bệnh thì lại cần sự vào cuộc, hỗ trợ kịp thời, định hướng lâu dài từ phía ngành chức năng.

 Bài, ảnh: Đức Dũng