Từ sau khi Chỉ thị số 04 của Thủ tướng Chính phủ ra đời, việc kinh doanh và sử dụng MBH trên địa bàn tỉnh ta đã có những chuyển biến tích cực. Người dân có ý thức hơn trong việc sử dụng MBH chất lượng đạt chuẩn khi tham gia giao thông. Rất nhiều người khi mua mũ đã chọn sản phẩm có dán tem hợp quy, có đủ 3 lớp theo quy định để bảo vệ an toàn cho bản thân. Tình trạng bày bán MBH không đạt chuẩn tràn lan đã giảm hẳn.

Theo ông Nguyễn Văn Nghiên, Chi cục phó Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) thì trên địa bàn tỉnh Thái Bình hoạt động sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh MBH chủ yếu là các cơ sở có quy mô vừa và nhỏ. Hiện tại tỉnh ta có 2 cơ sở sản xuất MBH, trong đó đáng kể nhất là thương hiệu mũ AZURA, tuy nhiên số lượng không nhiều do không cạnh tranh được với sản phẩm khác cùng loại nên tiêu thụ chậm. Đa số các cửa hàng kinh doanh MBH có quy mô nhỏ lẻ, tại hộ gia đình và phân tán rải rác trên các tuyến phố, tập trung chủ yếu trên địa bàn Thành phố Thái Bình và các thị trấn. Mô hình kinh doanh chủ yếu là tổng hợp, bán MBH cùng với các sản phẩm khác như quần áo, đồ gia dụng...

Thực hiện sự chỉ đạo của Cục QLTT, Chi cục QLTT đã mở đợt cao điểm kiểm tra hoạt động sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh MBH trên địa bàn toàn tỉnh; huy động toàn bộ lực lượng của các đội tham gia chiến dịch, tiến hành kiểm tra ở cả 3 khâu sản xuất, nhập khẩu và kinh doanh, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đồng thời phối hợp với Ban An toàn giao thông tỉnh thẩm tra, xét duyệt cho các doanh nghiệp thực hiện việc đổi MBH cho người dân theo hình thức đổi mũ cũ mua mũ mới có trợ giá và tiến hành kiểm tra về chất lượng, giá bán của sản phẩm ngay tại các điểm đổi mũ để bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng.

Kết quả, chỉ trong thời gian khoảng 1 tháng (từ 20/3 - 20/4), lực lượng QLTT đã tiến hành kiểm tra 50 vụ. Qua kiểm tra đã phát hiện và xử lý 24 vụ vi phạm, phạt hành chính 22,6 triệu đồng, tịch thu tạm giữ chờ xử lý 416 chiếc MBH các loại. Các lỗi vi phạm chủ yếu là vi phạm đăng ký kinh doanh (9 vụ), vi phạm về hóa đơn chứng từ (4 vụ), vi phạm về ghi nhãn hàng hóa (7 vụ), vi phạm về chất lượng hàng hóa (1 vụ)...

Có mặt tại tuyến phố Nguyễn Thị Minh Khai (Thành phố Thái Bình) vào thời điểm đầu tháng 5, chúng tôi nhận thấy hoạt động kinh doanh MBH đã quy củ, trật tự hơn. Tại đây có khoảng 10 cửa hàng kinh doanh MBH (nhiều nhất so với các tuyến phố khác trên địa bàn Thành phố), trong đó phần lớn là cửa hàng chuyên doanh. Sản phẩm MBH khá phong phú, đa dạng về chủng loại và giá cả. Hầu hết được bày bán ngăn nắp trên các kệ, giá hoặc tủ kính. Phần lớn sản phẩm nhập từ tỉnh ngoài hoặc nhập khẩu của nước ngoài. Mặc dù chủng loại khá phong phú, nhưng mẫu mã có 2 loại chính: Đại đa số là mẫu mũ nửa đầu (chiếm trên 95%), còn lại là mũ có hàm (chiếm chưa đến 5%).

Chủ cửa hàng kinh doanh MBH lớn nhất phố Nguyễn Thị Minh Khai cho biết, hiện tại cửa hàng có rất nhiều loại mũ, trong tỉnh có, trong nước có, nhập khẩu cũng có. Giá bán tùy theo loại sản phẩm, giao động từ 70.000 đồng đến 550.000 đồng/1 chiếc. Loại đắt tiền thường là sản phẩm nhập khẩu, thương hiệu nổi tiếng và được cửa hàng bảo hành. Thậm chí có sản phẩm khi mua người tiêu dùng được phép “đập thử”, nếu vỡ sẽ không phải trả tiền. Chủ cửa hàng cho biết, loại sản phẩm kiểu này được công ty bảo hành, nếu có sai sót về kỹ thuật sẽ được đổi lại miễn phí. Nhưng sản phẩm giá cao thường tiêu thụ chậm, hầu hết người dân đều chọn loại trung bình có chất lượng bảo đảm đạt chuẩn với giá giao động từ 150.000 đồng - 250.000 đồng và phần lớn là loại mũ nửa đầu vừa thời trang, vừa tiện dụng...

Tuy nhiên, ngay tại cửa hàng chuyên doanh MBH thuộc diện lớn nhất phố Nguyễn Thị Minh Khai và các cửa hàng gần đó vẫn bày bán loại mũ không bảo đảm chất lượng và mũ không phải là MBH. Theo quan sát của chúng tôi, những mũ này không dán tem hợp chuẩn và không có đủ 3 lớp như quy định, thậm chí không có tên cũng không công bố chỉ tiêu chất lượng. Đó phần lớn là loại mũ nửa đầu hoặc kiểu dáng giống như mũ lưỡi trai có thêm lớp vỏ cứng bên ngoài và được chào bán với giá rất thấp, chỉ khoảng 70.000 đồng/1 chiếc.

Không chỉ có các cửa hàng MBH tại phố Nguyễn Thị Minh Khai mà các cửa hàng khác trên địa bàn Thành phố và các huyện cũng có tình trạng vi phạm tương tự. Thế nhưng việc kiểm tra, xử lý lại không phải chuyện dễ dàng vì lực lượng QLTT được xem là nòng cốt song hiện tại lực lượng quá mỏng, có đội chỉ từ 3 - 4 kiểm soát viên quản lý địa bàn rộng tới vài ba chục xã.

Việc kiểm tra, xử lý chủ yếu mới chỉ dừng lại ở các cửa hàng kinh doanh nhỏ lẻ còn khâu nhập khẩu, phân phối đầu mối vẫn còn hạn chế do đòi hỏi lực lượng, phương tiện, nghiệp vụ trinh sát, phối hợp liên ngành phức tạp. Đặc biệt, trong quá trình kiểm tra, xử lý phát sinh vướng mắc: Các cửa hàng bày bán một số loại mũ gần giống MBH, không có hóa đơn chứng từ, không công bố chỉ tiêu chất lượng, không nhãn mác, không dấu hợp quy... nhưng chủ cửa hàng kinh doanh khai báo là chỉ bán loại mũ này cho người chơi thể thao, dân lao động, người đi xe đạp nên lực lượng chức năng chỉ có thể phạt hành chính mà không thể tịch thu hàng hóa do các quy định chưa rõ ràng. Bên cạnh đó, chế tài xử lý về MBH, nhất là việc tịch thu, tiêu hủy hàng hóa chưa cụ thể gây khó cho lực lượng chức năng.

Mặt khác, khi người dân mua loại mũ không bảo đảm chất lượng để đội lúc tham gia giao thông thì lực lượng chức năng cũng khó xử phạt. Bởi theo quy định hiện hành, lực lượng cảnh sát giao thông chỉ được phép xử phạt 2 loại lỗi liên quan đến MBH, đó là không đội mũ và đội mũ nhưng cài quai không đúng quy cách. Chưa có quy định nào cho phép cảnh sát giao thông xử phạt việc đội MBH không bảo đảm chất lượng.

Vũ Mạnh