Nhọc nhằn, vất vả... đó là nghề làm báo. Nếu ai đó nghĩ rằng đến với nghề báo để tìm sự an nhàn là sai lầm. Mới đây, khi giảng nghiệp vụ báo chí ở Trường Ðại học Y Thái Bình, có một nữ sinh hỏi tôi: “Làm thế nào để viết được bài báo hay như những bài chú đã viết và dẫn chứng?”. Tôi trả lời em mà như chia sẻ với chính mình tâm huyết, gắn bó với nghề sau hàng chục năm: “Ðể có bài báo hay đòi hỏi rất nhiều yếu tố.

Trước hết, đó là vấn đề đưa ra phải hay, vì thế phải lăn lộn với thực tiễn và biết đãi cát, tìm vàng. Thứ hai là phải có cảm xúc với nhân vật mình viết, nếu chưa thật sự rung động thì khó có tác phẩm hay”. Cuộc đời làm báo cho tôi nhiều kỷ niệm, nhưng sâu đậm nhất là kỷ niệm về hai bài báo được dư luận đánh giá cao, tôi viết cuối cuộc đời làm công chức của mình. Lần ấy, đang đi công tác ở Hưng Hà thì anh Kiếm (Sở Giáo dục và Ðào tạo) điện cho tôi thông tin vô cùng quý giá.

Ở Trường THPT Bắc Duyên Hà có một học sinh đỗ thủ khoa Ðại học Bách Khoa Hà Nội với 28,25 điểm. Tôi vội vào Trường THPT Bắc Duyên Hà, thầy Loan, Hiệu trưởng nhà trường cử người đưa tôi tới xã Kim Trung. Cẩn thận hơn, thầy còn điện cho thầy chủ nhiệm lớp đến nhà Lưu Thế Anh để tôi gặp gỡ. Con đường vào nhà Thế Anh khá ngoằn nghèo, cuối cùng tôi cũng tìm được vào nhà. Căn nhà nhỏ và gia cảnh khá nghèo nàn. Mẹ của Anh có cái tên là Tèo, như cuộc đời lam lũ của mình. Chị đi bộ đội Hải quân, xuất ngũ về địa phương không xây dựng gia đình. Chị đã thực hiện quyền làm mẹ và sinh được cậu con trai là Lưu Thế Anh. Mẹ Thế Anh kể với tôi rằng: Ði vay được một triệu đồng cho con đi thi đại học, em nói đi mồng 2 cho tốt ngày, con bảo đi mồng 3 cho tiết kiệm.

Vâng lời mẹ, em đi ngày mồng 2, ba ngày ở Hà Nội, mẹ cho một triệu, tiêu hết 750.000 đồng, còn 250.000 đồng đem về trả cho mẹ. Xót xa vì tiêu tốn em phàn nàn với mẹ: Ðể con đi mồng 3 thì không tiêu hết 750.000 đồng đâu. Tôi đã rút trong ví tặng em 200.000 đồng, Thế Anh khóc vì cảm động. Sau khi về cơ quan viết bài xong, tôi gặp chị Hoàng Thị Hồng, Giám đốc Công ty thương mại và du lịch Hải Bình, kể về trường hợp của Lưu Thế Anh. Vốn là con người có tâm, chị Hồng đề nghị tôi dẫn về nhà Thế Anh. Chứng kiến gia cảnh của Lưu Thế Anh, chị Hồng đã tặng em 5 triệu đồng và điện cho Công ty Thái Việt mua tặng em một chiếc máy tính xách tay. Mẹ của Thế Anh vừa khóc, vừa  nói: Em vay 1 triệu đồng cho con đi thi, mà chưa biết lấy đâu trả nợ cho người ta, có 5 triệu đồng này, mẹ con em yên tâm lắm.

Sau khi bài báo đăng trên Báo Thái Bình và Thái Bình điện tử. Huyện ủy, UBND, Hội Phụ nữ huyện Hưng Hà đã đến thăm và tặng gia đình Thế Anh 30 triệu đồng. Tập đoàn Dầu khí cũng đã tặng hai mẹ con 50 triệu đồng để sửa nhà, đồng thời quyết định đầu tư cho Thế Anh đi học ở Liên bang Nga 5 năm và ký hợp đồng sau khi học xong Thế Anh trở về phục vụ ngành dầu khí 10 năm. Ngày em bay sang Nga, ở quê nhà, mẹ em cũng xây xong căn nhà mới. Trước khi lên máy bay, Thế Anh điện cho tôi: “Rất nhiều bạn đỗ thủ khoa, nhưng không được báo chí biết đến, không được bác quan tâm nên chịu thiệt thòi, cháu thật may mắn. Cháu hứa sẽ học tốt để về phục vụ quê hương, đất nước”.

Nhân vật thứ 2 đi vào tác phẩm báo chí của tôi là chuyện cô giáo Lê Thị Hoài, Trường THCS Thụy Tân (Thái Thụy). Hôm đó, Công đoàn ngành GD-ÐT Thái Bình tổ chức hội nghị biểu dương giáo viên vượt khó, tự học và sáng tạo. Ðược nghe cô Hoài tham luận, chứng kiến không khí hội nghị im phăng phắc, có tiếng khóc sụt sịt, nhiều người lau nước mắt; cô Thoa, hiệu trưởng trường chất lượng cao (Trường THCS Nguyễn Ðức Cảnh) thì gục mặt xuống bàn mà vai vẫn rung lên, tôi nghĩ mình không thể không viết về nhân vật điển hình này.

Ngay sau khi cô giáo Hoài về chỗ ngồi, tôi đến xin bản tham luận và hỏi thêm một số chi tiết cần quan tâm. Báo Thái Bình đã đăng bài “Em đã sống bởi vì em đã thắng”. Bạn đọc khắp nơi nhắn tin vào điện thoại, gửi thư vào email của tôi bày tỏ sự cảm ơn Báo Thái Bình, tác giả bài báo và chia sẻ với cô giáo Hoài. Một bạn đọc gửi tặng cô giáo 10 triệu đồng. Ðồng chí Khúc Thị Duyền, Chủ tịch Hội LHPN tỉnh và nhà giáo ưu tú Ðặng Phương Bắc, Giám đốc Sở GD-ÐT về tận gia đình tặng quà và ân cần thăm hỏi sức khỏe cô giáo Hoài.

Thay mặt tòa soạn và bạn đọc, đồng chí Hà Công Toàn, Tổng Biên tập Báo Thái Bình về trao số tiền 10 triệu đồng cho cô giáo Hoài có sự chứng kiến của lãnh đạo xã và nhà trường nơi cô công tác. Khi đã có niềm tin vào tờ báo, cô Hoài chuyển cho tôi lá thư của cháu Nguyễn Mai Anh viết trên giường bệnh trước khi qua đời. Tôi cầm lá thư về và lược ghi: “Lá thư cuối cùng của cháu bé bị ung thư” đăng trên Báo Thái Bình. Bài báo đã tạo dư luận rất tốt, nhiều bạn đọc đọc cả trên báo in và báo điện tử. Phòng GD-ÐT huyện Thái Thụy đã chỉ đạo các trường tổ chức đọc bài báo cho tất cả học sinh cùng nghe và yêu cầu các em viết thu hoạch, đưa ra những suy nghĩ của mình về: lẽ sống. Trong cuộc thi tìm hiểu: “Bác Hồ với Thái Bình – Thái Bình làm theo lời Bác” nhiều người đã viết về tấm gương của cô giáo Hoài; trong đó có Trần Ngọc Thủy giành giải nhất của Công đoàn tỉnh cũng bởi bài viết ca ngợi cô giáo Hoài làm xúc động lòng người.

Mỗi thành công, mỗi sự đóng góp nho nhỏ của người làm báo vào cuộc sống là niềm vui lớn. Ðạo đức người làm báo và trách nhiệm công dân không cho phép nhà báo chân chính vô cảm, bàng quan trước nỗi bất hạnh của ai đó. Ðạo đức và trách nhiệm ấy càng không cho phép nhà báo vì lợi ích vật chất mà “đâm bị thóc, chọc bị gạo”, dọa dẫm cơ sở để lấy vài đồng, hoặc dễ dãi với bài viết của mình theo cách “cá kể đầu, rau kể mớ”. Nếu thực sự biết đắm mình vào cuộc sống và chịu khó “đãi cát tìm vàng”, mỗi nhà báo sẽ có những tác phẩm báo chí hay, làm lay động lòng người.

Phạm Viết Thanh

(Thành phố Thái Bình)