Xác định mô hình cánh đồng mẫu là giải pháp tiếp thu, ứng dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất, ngay khi tiến hành dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp, Tiền Hải đã chỉ đạo, khuyến khích các địa phương xây dựng cánh đồng mẫu. Vụ mùa năm 2013, có 13 xã thực hiện gieo trồng trên cánh đồng mẫu và đến nay đã khẳng định ưu thế vượt trội so với cánh đồng đại trà khác.

Ngay từ khâu quy hoạch, 13 xã của Tiền Hải đã xây dựng được 16 mô hình cánh đồng mẫu với tổng diện tích 1.058 ha. Huyện lấy xã Đông Quý và Vân Trường làm điểm để phát triển sản xuất lúa hàng hóa, đồng thời xây dựng 10 cánh đồng mẫu  tại 10 thôn cấy 1 loại giống. Để khuyến khích sản xuất, huyện hỗ trợ giống lúa năng suất cao cấy thành vùng và cánh đồng mẫu như: hỗ trợ giống lúa QR2 cho 8 xã xây dựng nông thôn mới có vùng sản xuất từ 20 ha trở lên; giống lúa chất lượng cao QR1 nguyên chủng để sản xuất giống cho vụ sau với quy mô 30 ha tại xã Đông Quý; giống lúa chất lượng cao RVT cấy thành vùng từ 30 ha trở lên và thực hiện cánh đồng mẫu trên 50 ha như: Đông Hoàng, Nam Thắng, Tây Phong, Vân Trường, Tây An...  Tại xã An Ninh, 308 hộ dân của thôn Trình Nhất Đông và Trình Nhất Tây được chọn sản xuất thí điểm một loại giống lúa BC15 trên cánh đồng mẫu với diện tích 50 ha.

Ngoài cơ chế của huyện, UBND xã hỗ trợ trực tiếp cho bà con nông dân 50% tiền mua giống lúa, tiền thuốc bảo vệ thực vật. Chủ nhiệm HTX DVNN Phạm Văn Trọng cho biết, nhờ cùng trà, cùng giống lúa, gieo cấy cùng thời điểm nên thuận lợi cho công tác chỉ đạo, điều hành của HTX; gieo sạ và gieo vãi giảm tiền công cấy 15.000/sào, giảm được một lần phun thuốc trừ sâu (30.000 đồng/sào)...  Tại xã  Đông Hoàng, hai thôn Tân Lạc và Đông Hoàng thực hiện gieo cấy một giống ĐS1 trên cánh đồng mẫu 54 ha.

Trước đó vụ xuân 2013, giống lúa gieo cấy là QR2 đạt năng suất 220 kg/sào, được Công ty Thuận Khang thu mua với giá 7.000 đồng/kg. Chủ nhiệm HTX DVNN Nguyễn Quốc Đỉnh cho biết, ngoài thuận lợi trong điều hành, tiết kiệm chi phí thuốc bảo vệ thực vật, công cấy, cánh đồng mẫu còn tạo điều kiện thuận lợi cho các khâu làm đất, thu hoạch do chủ máy không phải chờ, bớt công di chuyển, giảm chi phí cho nông dân ở hai khâu này từ 30.000 – 50.000 đồng/sào. Cũng theo ông Đỉnh, trên cánh đồng mẫu, số lượng chuột và sâu bệnh ít hơn, dự kiến năng suất vụ mùa tăng, đạt khoảng 200 kg/sào.

Trong dịp sơ kết sản xuất vụ mùa năm 2013 tại Tiền Hải vừa qua, chúng tôi có dịp cùng đi với đoàn Sở Nông nghiệp & PTNT, đại diện lãnh đạo 8 huyện, thành phố về tham quan mô hình cánh đồng mẫu của xã Nam Thắng. Tại đây, 158 ha gieo cấy hai loại giống RVT và Hoa Khôi 4, được các hộ nông dân áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào khâu chăm sóc, bảo vệ thực vật nên hạn chế được sâu bệnh, giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ sức khỏe nhân dân…Quan sát dễ dàng nhận thấy lúa trong mô hình tốt hơn nhiều so với ngoài mô hình, đặc biệt là giống Hoa Khôi 4, thời gian sinh trưởng ngắn  (95 - 100 ngày), bông to và tỷ lệ hạt chắc cao (hơn 95%). Chủ nhiệm HTX DVNN Vũ Xuân Hồ cho biết, dự kiến năng suất đạt 60 - 62 tạ/ha, bà con nông dân rất phấn khởi vì toàn bộ lúa Hoa Khôi 4 được Công ty An Việt (Hà Nội) ký bao tiêu sản phẩm.

Theo Kỹ sư Trần Minh Tiến, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Tiền Hải, đối với cánh đồng mẫu, lợi nhất cho người nông dân là khi thu hoạch, máy móc thay sức người nên giảm chi phí, giải quyết được việc thiếu lao động trẻ, khỏe hiện nay. Sơ bộ tính trên đơn vị 1 ha,  năng suất lúa trong mô hình cao hơn so với sản xuất đại trà khoảng 10%, các chi phí sản xuất đều giảm, thu nhập của người nông dân tăng khoảng 15 - 18%.

Hiệu quả của những cánh đồng mẫu ở Tiền Hải đã rõ, đây chính là tiền đề để Tiền Hải từng bước hình thành tập quán, hình thức sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung. Tuy nhiên, mục tiêu của mô hình cánh đồng mẫu chỉ đạt được khi người nông dân tiêu thụ được sản phẩm với giá thành phù hợp, trong khi đó, trên các cánh đồng mẫu của Tiền Hải, tồn tại ba dạng tiêu thụ sản phẩm: tự tiêu thụ như An Ninh, Đông Phong, Nam Thịnh, Nam Cường; một nửa tự tiêu thụ như Vân Trường, Tây Giang; được bao tiêu sản phẩm hoàn toàn như Nam Thắng, Vũ Lăng... Điều này đòi hỏi Tiền Hải cần tiếp tục chỉ đạo ngành chức năng tích cực giới thiệu và liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp, đặc biệt trong khâu tiêu thụ sản phẩm. Ngoài ra, do phân vùng sản xuất, mô hình sản xuất lúa giống luôn cho giá trị cao hơn, đòi hỏi có sự quản lý chặt chẽ của cơ quan chức năng, tránh hiện tượng người dân chạy theo lợi nhuận dẫn đến phát triển tự phát, vi phạm quy hoạch vùng hàng hóa.

   Bài, ảnh: Phan Lợi