Lần về quê gần đây nhất, trong khi tranh thủ ra vườn xin ít rau sạch, vừa ngắt những ngọn rau đầu tiên, dì tôi đã hối hả chạy ra hét to: “Đừng hái rau đấy!”. Chưa kịp hỏi tại sao thì dì đã phân trần: luống rau đấy là để bán, còn luống nhà ăn là luống rau phía trong cùng. Rồi dì bắt đầu bộc bạch: rau nhà ăn là rau để tự nhiên, rau bán thì có phun thuốc kích thích và thuốc sâu. Sau khi nghe tôi giảng giải, như thế nào là bảo đảm chất lượng ATVSTP, thế nào là lương tâm, trách nhiệm của người nuôi trồng, sản xuất, kinh doanh..., dì tôi vẫn còn lý sự: “Nhưng mà cả làng, cả xã người ta đều như vậy, mình không phun thì sẽ thiệt vì năng suất kém...”.

Cùng bàn về vấn đề này, cô bạn đồng nghiệp của tôi cũng kể một chuyện tương tự. Về quê, bà nội chồng bảo ra vườn hái rau ăn. Chưa kịp hái, bà cô đã hét toáng: “Con thấy ông vừa phun thuốc sâu hôm qua, hôm kia, sao bà đã ăn rau vừa phun thuốc?”. Hoá ra bà của cô bạn đồng nghiệp không hề biết và không hề có ý thức là các loại cây trồng sau khi phun thuốc trừ sâu phải chờ qua thời gian an toàn mới được sử dụng.

Đó là những chuyện thực tế về người nuôi trồng, còn đối với người sản xuất, kinh doanh thực phẩm, việc bảo đảm chất lượng trong đối tượng này ra sao? Chưa nói đến các vấn đề về sử dụng phụ gia, hóa chất trong chế biến thực phẩm, có dịp mục sở thị các cơ sở sản xuất giò chả, bún bánh..., thực trạng dễ thấy nhất là việc không bảo đảm các điều kiện vệ sinh. Mặc dù trong các đợt kiểm tra, giám sát việc bảo đảm chất lượng ATVSTP, số cơ sở sản xuất, kinh doanh đạt tiêu chuẩn, được cấp giấy chứng nhận đủ tiêu chuẩn ATVSTP đã tăng hằng năm, song tất cả cũng chỉ là những con số trong các đợt kiểm tra còn thực tế diễn ra hàng ngày đối với mỗi cơ sở thì rất có thể sẽ không như khi kiểm tra.

Từ những câu chuyện vẫn gặp mới biết vấn đề bảo đảm chất lượng ATVSTP vẫn còn quá nhiều điều phải bàn. Những người “điếc không sợ súng” đã đành, còn cả những người “không điếc mà cũng không sợ súng”. Thu giữ 21 tấn mề gà không rõ nguồn gốc, 13 tấn thịt gia súc, gia cầm bốc mùi hôi thối..., đó là các thông tin mà chúng ta mới được nghe từ Đài truyền hình quốc gia thời gian qua. Những thông tin về thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm bẩn, thực phẩm mất an toàn ngày càng được nói đến nhiều hơn và đã không còn là chuyện ở xa xôi mà đang từng ngày hiện hữu, từng giờ tác động và ảnh hưởng đến sức khoẻ và cuộc sống của mỗi người. Vì sức khoẻ, vì sự phát triển của giống nòi và sự phát triển kinh tế xã hội, vấn đề chất lượng ATVSTP đã trở thành một đòi hỏi cấp thiết. Nâng cao ý thức, trách nhiệm đối với người nuôi trồng, sản xuất, kinh doanh thực phẩm, đó là giải pháp quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Để thực hiện nhiệm vụ này, nhiều hoạt động đã được triển khai như tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn  kỹ thuật cho người nuôi trồng, sản xuất, kinh doanh thực phẩm, thanh kiểm tra việc bảo đảm chất lượng ATVSTP tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm... Song tất cả các hoạt động này dường như chưa thấm đến đối tượng cần đến. Nông dân vẫn thi nhau vãi thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng ra đồng và thu hoạch sản phẩm không đúng quy định không hề có bất bất kỳ một hướng dẫn hay kiểm soát nào. Người chăn nuôi thoả sức chọn lựa các sản phẩm thức ăn gia súc kích thích tăng trọng bán rộng rãi trên thị trường. Người kinh doanh sẵn sàng dùng các sản phẩm phụ gia trong danh mục cấm để bảo quản hàng hoá, thực phẩm. Mặc dù hàng năm, ngành y tế vẫn tổ chức các lớp tập huấn về bảo đảm chất lượng ATVSTP cho  người sản xuất, kinh doanh song thực tế cho thấy các hoạt động này còn nặng về hình thức. Nhiều người sản xuất, kinh doanh thú nhận việc tham gia các lớp tập huấn đôi khi chỉ để đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận đạt chất lượng ATVSTP. Những vi phạm về bảo đảm chất lượng ATVSTP không giảm mà còn có chiều hướng gia tăng.

Thị trường thực phẩm rộng lớn, hoạt động sôi nổi, song đội ngũ cán bộ làm việc trong lĩnh vực này còn mỏng bởi vậy, các hoạt động kiểm tra, giám sát chất lượng vẫn đang như “gió thổi nhà trống”. Bởi vậy, tăng cường hướng dẫn, phổ biến kiến thức cho bà con nông dân, người chăn nuôi về nuôi trồng, sản xuất thực phẩm an toàn; nâng cao ý thức, trách nhiệm cho người sản xuất, kinh doanh thực phẩm kết hợp xây dựng đội ngũ cán bộ vững mạnh đáp ứng được yêu cầu quản lý chất lượng ATVSTP đồng thời phải có những chế tài đủ mạnh chính là những loại thuốc kháng sinh đặc hiệu để giải quyết căn bệnh trầm kha về chất lượng ATVSTP hiện nay.

Trần Thu Hương