Giá lúa gạo liên tục giảm mạnh không chỉ làm người nông dân “khốn đốn” mà không ít thương lái dù đã đón đầu thị trường, mua với giá thấp hơn mức giá tại thời điểm thực hiện hợp đồng nhưng vẫn “dính đòn” lỗ nặng. Để tìm hiểu vấn đề này, chúng tôi về Đồng Tiến (Quỳnh Phụ), nơi tập trung nhiều cơ sở chế biến, kinh doanh lương thực của tỉnh. Chỉ riêng cụm công nghiệp Đập Neo đã thu hút trên 20 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh; trong đó kinh doanh lương thực chiếm 80%.

Những năm qua, hầu hết các cơ sở sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, giải quyết việc làm cho một lượng lớn lao động nông nhàn của địa phương và các vùng lân cận. Tuy nhiên, giá lúa gạo lên xuống “thất thường” những tháng qua đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp này. Được thành lập từ năm 2008, mỗi năm Công ty TNHH Thành Đạt thu mua trên 60.000 tấn thóc, xuất bán cho thị trường Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Vĩnh Phúc... trên 42.000 tấn gạo; tạo việc làm thường xuyên cho 30- 35 lao động và hàng trăm lao động vệ tinh, với mức thu nhập từ 3- 7 triệu đồng/người/tháng; năm 2011, nộp ngân sách Nhà nước 300 triệu đồng. Thế nhưng, từ đầu năm đến nay, Công ty đã bị ảnh hưởng trực tiếp từ “vòng xoáy” giá thóc thiếu ổn định.

Ông Nguyễn Xuân Nhữ- Phó Giám đốc Công ty chia sẻ: Sau khi tăng mạnh trở lại vào tháng trước, cao nhất trong vòng 3 tháng trở lại đây thì hiện giá thóc gạo đã quay đầu giảm trở lại. Chỉ trong vòng một tháng, doanh nghiệp chúng tôi đã bị thua lỗ gần 1 tỷ đồng, bởi thời điểm mua vào giá thóc là 8.000 đồng/kg, nhưng khi xuất bán chỉ còn 6.000 đồng/kg. Trung bình mỗi ngày, doanh nghiệp thu mua, xay xát từ 20- 25 tấn, với giá cả không ổn định như hiện nay, doanh nghiệp chỉ “ăn đong” không dám dự trữ nữa, vì vậy các đơn đặt hàng lớn cũng giảm dần.

Tại thời điểm này, giá lúa gạo đang giao động từ 6.500- 7.500 đồng/kg, nếu ký nhiều hợp đồng mà giá lên xuống thất thường theo từng ngày thì doanh nghiệp sẽ gặp nhiều rủi ro. Hơn nữa, việc tiếp cận nguồn vốn vay từ ngân hàng cũng gặp khó khăn. Nếu thế chấp tài sản thì Công ty chỉ vay được hơn một tỷ đồng, trong khi vốn lưu động cần từ 4- 5 tỷ đồng, do đó chúng tôi phải huy động trong dân hoặc vay ngoài với lãi suất cao, có thời điểm cao gấp 2- 3 lần so với ngân hàng.

Mặc dù thời gian qua, lãi suất ngân hàng đã hạ nhưng doanh nghiệp chưa tiếp cận được, bởi các khoản vay chưa đến kỳ đáo hạn. Tháng trước, Công ty đã phải cắt giảm trên 10 lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh cầm chừng. Ông Nhữ thừa nhận: Thời điểm cách đây 2 tháng, chúng tôi phải chạy hết công suất mới đáp ứng đủ nhu cầu của các đơn đặt hàng, còn bây giờ ngày chạy, ngày nghỉ vì thiếu vốn mà giá lại đang lao dốc. Rời Thành Đạt đến Công ty Hưng Hoàng Minh, tình hình cũng chẳng khá hơn. Ông Đỗ Văn Tải- Giám đốc Công ty cho biết: Mặc dù nắm bắt được thị trường lúa gạo gần đây ảm đạm nên doanh nghiệp mua đến đâu, xay xát và xuất bán đến đó, nhưng không ngờ vẫn bị “dính lỗ” vì giá giảm nhanh quá.

Còn đối với Công ty TNHH Ngọc Diệp thì thiệt hại còn “nặng nề” hơn nhiều. Gần 1.000 tấn thóc nếp đã được công ty tích trữ chờ tăng giá từ 2 tháng nay, nhưng chờ mãi mà giá vẫn cứ lao dốc. Tiền lãi vay ngân hàng ngày một lớn, cực chẳng đã, buộc doanh nghiệp phải xuất bán, thiệt hại gần 2 tỷ đồng. Chia sẻ về vấn đề này, ông Đỗ Văn Tải cho biết: Hiện nay, hầu hết các cơ sở kinh doanh thực phẩm ở Đồng Tiến chỉ hoạt động cầm chừng và trông chờ vào diễn biến rõ rệt hơn của thị trường mới quyết mua tiếp hay không, vì đa phần ai cũng sợ lỗ nếu giá giảm tiếp và giảm nhanh.                                        

Những khó khăn của các doanh nghiệp, cơ sở chế biến lương thực ở Đồng Tiến cũng là khó khăn chung của các doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo. Vì vậy, để tháo gỡ, trước hết chính doanh nghiệp phải tổ chức lại sản xuất, không nên gom hàng khi giá thường xuyên biến động. Tỉnh, huyện cần có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện về nguồn vốn vay, đặc biệt cần sớm nâng cấp tỉnh lộ 455 để các doanh nghiệp thuận tiện trong lưu thông hàng hóa góp phần quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư tại cụm công nghiệp Đập Neo.

Minh Nguyệt