Hoạt động trong thời chiến nên mọi phương tiện còn rất đơn sơ. Hai chiếc đèn măng sông, hai chiếc xe đạp để lai thồ đạo cụ, ba cây súng gỗ, một bó lúa bằng bìa cát tông, một cái phông màu xanh rộng 24m2, một tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và một bộ tranh triển lãm. Ai thủ vai gì thì người đó tự may sắm quần áo, từ bộ quần áo nâu của bác nông dân đến quân phục của anh bộ đội. Trống đế thì đội có sẵn nhưng trống to thì mượn của làng, đến đâu mượn đó, làm xong trả ngay. Ðến bất cứ xã nào, khâu đầu tiên là cử người đi mượn của dân hai cái cót, hai cái nia. Ðang biểu diễn mà máy bay Mỹ đến thì khán giả phải ngồi yên, đèn măng sông đã được che bằng cót và úp nia lên trên. Máy bay Mỹ đi thì diễn viên lại hát, khán giả lại xem. Riêng tôi, với cái nghiệp văn chương, đến đâu cũng phải dành thời gian, gặp lãnh đạo địa phương nắm tình hình, viết tin bài tuyên truyền trước giờ biểu diễn và viết thơ ca ngợi người tốt, việc tốt cho Minh Ðiểm ngâm. Có những đêm, chúng tôi đã khóc khi thấy khán giả trùm nilon, ngồi ngoài trời mưa, nghe nói thời sự, nói về tinh thần chiến đấu ngoan cường của bộ đội và nhân dân miền Nam đánh Mỹ.

Gần đến ngày giải phóng miền Nam, Ðội thông tin lưu động huyện hoạt động mạnh mẽ hơn, dàn dựng được nhiều tiết mục mới, đặc sắc hơn, phục vụ kịp thời các đợt tuyển quân. Có một kỷ niệm mà những người làm văn hóa, văn nghệ ở Vũ Thư không bao giờ quên, ấy là chuyện đồng chí Phạm Quang Thục, Bí thư Huyện ủy Vũ Thư, tuy rất bận nhưng vẫn dành thời gian đi cùng anh chị em văn nghệ đến các xã. Tôi nói thời sự, điểm tin chiến thắng, đồng chí Bí thư Huyện ủy giao nhiệm vụ cho các cấp, các ngành tích cực chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến. Chỉ bằng hành động giản dị ấy thôi cũng đủ hiểu lãnh đạo huyện quan tâm đến văn hóa, văn nghệ đến mức nào. Huyện ủy đã coi văn hóa, văn nghệ là mũi nhọn, mũi xung kích, tiên phong của mọi phong trào.

Những ngày cuối tháng 4/1975, ngã tư Thẫm có một tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam rất to, rực rỡ sắc màu, đèn đỏ, đèn xanh nhấp nháy theo từng mũi tiến công của quân giải phóng. Ðâu đâu cũng rợp đỏ màu cờ và băng biển, khẩu hiệu: “Hoan hô giải phóng hoàn toàn miền Nam”, “Việt Nam đại thắng”. Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện lên Ty Văn hóa Thông tin xin thêm cờ và các phương tiện cổ động cho sự kiện lịch sử của đất nước. Ðội thông tin lưu động huyện khi đó đang trong đợt tuyên truyền mạnh ở các xã phía Nam huyện. Anh Tỉnh, cán bộ Ty Văn hóa Thông tin đạp xe về gặp anh em, báo tin: Chúng ta đã chiến thắng phái đoàn Mỹ ở Pa-ri. Ðồng chí Nguyễn Minh Vỹ, Tổng cục trưởng Tổng cục Thông tin, Phó trưởng Ðoàn đàm phán của Chính phủ ta vừa về đến Hà Nội. Ðồng chí Tổng cục trưởng muốn xem một chương trình hoạt động của Ðội thông tin lưu động huyện. Lãnh đạo Ty chọn Vũ Thư, anh chị em ta có vui không?. Vui quá đi ấy chứ! Hai ngày, hai đêm “luộc” lại chương trình, đủ 3 phương thức: tuyên truyền miệng, triển lãm và văn nghệ cổ động. Ðồng chí Tổng cục trưởng xem xong, ông rất vui, nói với anh chị em: Thông tin văn hóa là những chiến sĩ giỏi trên mặt trận tư tưởng. Mình làm thế này, hèn gì giặc Mỹ chẳng thua. Mỹ thua tức là đất nước ta sạch bóng quân thù, nhưng mọi người không được chủ quan! Các chiến sĩ văn hóa văn nghệ phải làm tốt hơn, giỏi hơn, khéo hơn. Bởi vì kẻ thù của chúng ta lúc này không phải là giặc ngoại xâm. Kẻ thù của chúng ta bây giờ là nghèo nàn, lạc hậu, cổ hủ, là tệ nạn xã hội. Trong mỗi người, mỗi gia đình, lúc này hay lúc khác, lũ giặc đó lại xuất hiện. Thông tin văn hóa phải chuyển hướng hoạt động, chĩa mũi nhọn vào lũ giặc đó. Tổng cục, ty, phòng và đội thông tin lưu động hợp sức mà làm, làm cho thật tốt. Vẫn ở thế tiến công, văn hóa vẫn là người lính tiên phong, giặc nào cũng sẽ bị đánh bại như giặc Mỹ.

Ðấy là những kỷ niệm sâu sắc nhất của tôi trong những năm tháng công tác tại ngành Văn hóa huyện Vũ Thư. Kỷ niệm 70 năm ngày truyền thống ngành Văn hóa, ôn lại những kỷ niệm đó mà lòng dào dạt niềm vui.

Cao Bá Khoát

Tự Tân, Vũ T hư